Het toeristisch verhuren van tweede woningen heeft een enorme vlucht genomen. Het is inmiddels bekend dat spaargeld bijna niets meer oplevert. Voor mensen die wat geld over hebben, is het kopen van een tweede woning als investering dus aantrekkelijk. Niet alleen recreatiewoningen op vakantieparken worden goed verkocht, maar tweede woningen liggen ook steeds vaker in kleine steden en toeristische dorpen. Minder kapitaalkrachtige starters en doorstromers vissen hierdoor vaak achter het net als zij een huis willen kopen. Wat kunnen gemeenten hier eigenlijk tegen doen?

We krijgen een tip van Wigbert Steenbeek, de vice-voorzitter van dorpsraad Cadzand: “Ik woon 20 jaar in Cadzand en ik heb het echt zien veranderen met tweede woningen. Een aantal jaar geleden hebben wij hier een telling gedaan en ruim 50 procent van de woningen was inmiddels een tweede woning. Een vakantiewoning.” Het gevolg hiervan is dat vaak starters geen woning meer kunnen kopen. De nog net betaalbare woningen voor de starters worden vaak opgekocht door beleggers, particuliere investeerders en rijkere pensionado’s. “Ik zie het als onttrekking aan de woningvoorraad en het heeft ook een neveneffect. Het versterkt de prijsopdrijving hier in de streek.” zegt Steenbeek.

In ons onderzoek ‘Tweede woning vs. geen woning’ hebben wij naast Steenbeek ook verschillende starters en actiegroepen gesproken. Starters zeggen dat hun eerste woning onbereikbaar wordt gemaakt vanwege de prijsopdrijving. Andere inwoners van kleine steden en toeristische dorpen zeggen dat de leefbaarheid van hun omgeving onder druk staat. Diverse dorpsraden en actiegroepen zijn inmiddels opgestaan, maar wat kunnen gemeenten doen tegen het opkopen van woningen door particuliere beleggers?

Demonstratie in het Zeeuwse Sluis tegen toeristische verhuur van tweede woningen

Bewoners Zeeuwse kustdorpen willen strengere regels om toeristische verhuur te stoppen

Beleggers kopen dorpswoningen aan de kust op. Starters komen er niet meer tussen.

Zelfbewoningsplicht

Allereerst is er de zelfbewoningsplicht die bepaalt dat de koper van een bouwkavel of (nieuwbouw)woning gedurende een bepaalde periode de woning zelf moet bewonen. Deze verplichting kan voor een aantal jaar of voor onbepaalde tijd worden opgelegd. Als de zelfbewoningsplicht voor onbepaalde tijd geldt, moeten eigenaren van een woning deze woning altijd zelf bewonen. In sommige gemeenten geldt de zelfbewoningsplicht voor alle nieuwbouwhuizen en in andere gemeenten voor bestaande huizen tot een bepaalde waarde.

Opkoopbescherming

Daarnaast is op 1 januari 2022 de Wet opkoopbescherming en tijdelijke verhuur in werking getreden. Met deze wet kunnen gemeenten een opkoopbescherming invoeren voor (een) nader te bepalen gebied(en). Denk aan een aangewezen buurt of een paar wijken. De opkoopbescherming ziet niet alleen toe op nieuwe woningen, maar juist ook op bestaande woningen. Als koper moet je zelf minimaal 4 jaar in de gekochte woning wonen, voordat je deze kan verhuren. Het doel van deze maatregel is het tegengaan van de aankoop van goedkope en middeldure woningen door beleggers. Hierdoor blijven deze woningen beschikbaar voor starters op de woningmarkt, zo is het idee.

Het idee achter zowel zowel de zelfbewoningsplicht als de opkoopbescherming is dat er zo een eerlijke kans voor starters wordt gecreëerd. Daarnaast is in sommige wijken vooral de leefbaarheid onder druk komen te staan, door een enorm verloop van huurders, waardoor men elkaar amper kent in de buurt. Ook kan verkamering leiden tot overlast: jongeren wonen vaak in kamers en hebben een ander ritme dan (jonge) gezinnen in de buurt. Met de zelfbewoningsplicht of opkoopbescherming kan een gemeente ook dit proberen tegen te gaan.

Jongeren toeristische dorpen verdrongen

Geen woning voor starters in toeristische dorpen: ‘We worden allemaal weggejaagd’

Kapitaalkrachtige particulieren kopen dorpswoningen op en verdringen starters.

Wet toeristische verhuur

Dan is er nog een speciale wet die gemeenten de mogelijkheid biedt om maatregelen te nemen als er schaarste is aan woonruimte: de Wet toeristische verhuur. Er zijn volgens deze wet een aantal maatregelen mogelijk zoals de registratieplicht en het nachtencriterium met eventueel een meldplicht voor toeristische verhuur. Ook kan de gemeente een combinatie hiervan gebruiken. Om dit soort maatregelen in te zetten moet de gemeenteraad wel met een goede onderbouwing komen over de nut en noodzaak ervan; dat is het geval als bijvoorbeeld de leefbaarheid van een wijk onder druk komt te staan.

OPROEP

Een vakantiehuisje midden in een beschermd natuurgebied. Wie wil dat nou niet? Of moeten we beschermde natuurgebieden met rust laten en stoppen met de bouw van meer recreatiewoningen? Weet jij daar meer over? Meld je dan bij ons.

In een aantal gemeenten in Nederland, waaronder Bergen, Den Haag en Zandvoort, is inmiddels de eenmalige registratieplicht ingevoerd. Als de verhuurder een woning wil aanbieden voor toeristische verhuur in een van de deze gemeenten, moet hij zich eenmalig registreren in deze gemeente. Dit registratienummer moet de verhuurder bij elke advertentie vermelden op platforms zoals Expedia, AirBnB of Booking.com. Deze platforms mogen geen advertenties publiceren zonder registratienummer.

Een andere maatregel is het nachtencriterium. De gemeenteraad kan bepalen dat een woonruimte een maximaal aantal nachten per jaar toeristisch mag worden verhuurd. Als de gemeente deze maatregel inzet, moet de gemeente onderbouwen waarom inzet van deze maatregel noodzakelijk is en waarom het maximaal aantal nachten niet hoger kan. Als de gemeente gebruik maakt van een nachtencriterium, kan via de huisvestingsverordening worden bepaald dat de aanbieder iedere toeristische verhuur moet melden bij de gemeente. Dit is de zogenaamde meldplicht.

vakantiewoningen vs 'eerste woningen'

Zeeuwse Renesse populair voor tweede huis, maar jongeren komen er niet meer aan woning

In het Zeeuwse dorp Renesse zijn de tweede woningen een doorn in het oog van bewoners. De woningen staan vaak leeg. Het dorpsleven ontwricht en sociale voorzieningen nemen af.

Actie gewenst

Steenbeek maakt zich vooral zorgen over de volgende generatie en vindt dat gemeenten actie moeten ondernemen. “Het hete hangijzer in de gemeente is dat veel huizen gelijk worden opgekocht en als tweede woning worden aangemerkt, dan wel als tweede woning voor de verhuur. Ook de prijzen van goedkopere en kleinere woningen zijn nu onbereikbaar geworden. Dan denk ik: je moet iets doen!” Als de starters deze woningen door de opdrijvende prijzen niet kunnen kopen, zijn zij genoodzaakt om uit te wijken naar dorpen of steden in het achterland. Steenbeek vindt dan ook dat de leefbaarheid onder druk staat door de hoge prijzen. “Je hebt personeel nodig voor hotels, restaurant en winkels en op dit moment wordt daar te weinig aandacht aan besteed. Je hebt die jeugd gewoon nodig!”

Makers

Samen komen we verder

Ons onderzoek begint bij jou. Heb jij een tip of ervaring die je met ons wil delen? Laat het ons weten!

Heb jij een tip of ervaring die je met ons wil delen? Laat het ons weten!

Documentatie uploaden
CAPTCHA
Deze vraag is om te controleren dat u een mens bent, om geautomatiseerde invoer (spam) te voorkomen.

Bedankt, je tip is verstuurd

Wat gebeurt er nu met mijn tip?

Bedankt dat je de tijd hebt genomen om het tipformulier in te vullen. Je tip is verstuurd naar de redacteur van het onderzoek. Wij publiceren niets met naam en toenaam zonder contact met je op te nemen. Soms krijgen we zoveel tips binnen dat het ons helaas niet lukt om iedereen een persoonlijke reactie te sturen. We vragen je begrip hiervoor. 

Benieuwd naar de impact van eerdere tips?

Van kamervragen tot petities en maatschappelijk debat: samen met jou pakken we systemisch falen en onrecht aan. Benieuwd naar de impact van eerdere onderzoeken en ingezonden tips? Bekijk dan nu ons track record.