Sonja (33) voelt zich in haar eigen huis zó onveilig, dat ze intrekt bij haar vriend. Daarmee is ze helaas geen uitzondering. Een derde van de vrouwen doet ’s avonds de deur soms of vaak niet open, blijkt uit cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) die het Algemeen Dagblad opvroeg in samenwerking met Pointer (KRO-NCRV).
De gegevens benadrukken het gevoel van onveiligheid dat vrouwen ervaren. Van de mannen vertoont ‘slechts’ 16,5 procent dit gedrag. Het CBS onderzoekt welk vermijdingsgedrag mensen vertonen wanneer ze zich onveilig voelen. Zoals bijvoorbeeld omlopen, bepaalde straten niet bezoeken of het niet openen van de deur. "Over het algemeen zie je dat jongeren en vrouwen zich vaker onveiliger voelen. Dit geldt ook in hun eigen buurt," zegt Maarten Bloem, woordvoerder van het CBS.
Opvallend zijn de oudere, alleenstaande vrouwen. "Wel 50 procent van de alleenstaande vrouwen ouder dan 65 jaar doet ‘s avonds soms of vaak niet de deur open. Dat komt vermoedelijk doordat zij een groter gevoel van onveiligheid ervaren, omdat ze alleen zijn."
Onveilig gevoel
Wie kan meepraten is de 33-jarige Sonja. Ze woont in Rotterdam, waar ze zich niet veilig voelt, omdat ze vaak op straat lastiggevallen wordt. Naroepen en sissen gebeurt Sonja dagelijks. Uiteindelijk slaat het onveilige gevoel van straat over naar haar huis.
"Een paar maanden geleden kwam er een man, duidelijk onder invloed, recht op me af. Toen ik voor mijn huis stond riep hij verschrikkelijke dingen", vertelt Sonja. Ze vlucht haar huis in en belt direct haar vriend, overstuur en in shock. Ze is bang, omdat de man nu weet waar ze woont. "Mijn vriend zei: 'Je moet weg daar'."
Sindsdien is ze ingetrokken bij haar partner en voelt ze zich veiliger, maar ‘s avonds de deur openen? "Alleen als ik iemand verwacht of het gaat om een pakketje van de buren. Anders niet."
Opsluiten op de wc
Ryanne van Dooren-de Breed, psycholoog bij Psyned, ziet in haar praktijk veel vrouwen die angstig zijn als ze ‘s avonds alleen thuis zijn. "Ik had zelfs een jonge, vrouwelijke cliënt die zichzelf opsloot op de wc als ze alleen thuis was." Van Dooren-de Breed vertelt dat minimaal de helft van de vrouwen zich veiliger voelt wanneer de partner thuis is.
En dat heeft onder andere te maken met wat vrouwen al van jongs af aan aangeleerd krijgen, aldus de psycholoog. "Al tijdens de opvoeding horen zij vaker dan mannen dat ze voorzichtig moeten zijn. En krijgen ze het idee dat ze kwetsbaarder zijn dan mannen."
Daardoor ontstaan er bepaalde angsten in het brein. "Als die angst wordt bevestigd, door een nare ervaring of door verhalen van anderen - je ziet bijvoorbeeld in het nieuws dat een vrouw thuis is overvallen nadat ze de deur opendeed - dan wordt die angst sterker."
Veiligheid en de rol van de omgeving
Om vrouwen het gevoel te geven dat ze niet altijd kwetsbaarder zijn, boekt de psycholoog vaak een boksles met haar cliënten in haar eigen praktijk Lean In. "Zo verminder je de lichamelijke spanning. Die adrenaline van angst komt eruit. En je leert vrouwen dat ze best wat in hun mars hebben."
"Het is de opeenstapeling van vermijdingsgedragingen die laat zien hoeveel vrouwen in hun vrijheid worden beperkt. En vaker dan mannen niet kunnen doen wat zij eigenlijk zouden willen doen", vertelt Krista Schram, associate lector publiek vertrouwen in veiligheid bij Hogeschool Inholland. "Als vrouwen niet alleen ‘s avonds de deur niet openen, maar ook het openbaar vervoer mijden, andere kleding dragen, omwegen maken, enzovoort, zie je hoeveel kleiner hun wereld is."
Schram vindt het belangrijk dat er gewerkt wordt aan de weerbaarheid van vrouwen, maar ziet ook dat de verantwoordelijkheid vaak onterecht bij hen wordt gelegd. Zij zijn in lastige situaties vaak aangewezen op zichzelf. Volgens haar is het kunnen vertrouwen op mensen in de omgeving belangrijk. Goede contacten met buren, een praatje maken en nummers uitwisselen dragen bij aan een gevoel van veiligheid.
Angst beheersen
Wat kunnen vrouwen doen als ze alleen thuis zijn en hun lijf in een angstreactie schiet? De deskundigen delen een aantal tips. Afleiding zoeken, fysieke spanning ontladen door te bewegen, het vergroten van controle door bijvoorbeeld een zelfverdedigingscursus te volgen of een videodeurbel te installeren, en regelmatig contact onderhouden met buren.
Jammer, vindt Sonja het, dat de situatie zo is. "Dit was nooit zo’n onderwerp voor me. Totdat ik verhuisde naar Rotterdam. Ik hoop dat het gaat veranderen. Als vrouw ben ik nu wel wat gewend. Ik denk niet dat het snel gaat veranderen, maar ik hoop wel bij de jongere generatie mannen."
Onderzoek onveilige plekken
Pointer (KRO-NCRV) en het AD en de aangesloten regiotitels onderzoeken hoe veilig vrouwen zich voelen in Nederland. We brengen in kaart wat voor plekken het zijn, waar ze zich bevinden en wat er beter kan. Help mee met ons onderzoek en prik jouw onveilige locaties op de kaart.
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief
Ontvang iedere week onze beste verhalen in je mailbox.
