Deze factcheck is uitgevoerd in het kader van de gezamenlijke factcheckmarathon van het AD, Nieuwscheckers en Pointer (KRO-NCRV) in de aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen op 22 november 2023. Bekijk hier alle factchecks.

Op zondag 12 november traden de lijsttrekkers van de VVD, SP, BBB, PVV, PvdD en D66 aan tijdens het tweede RTL Verkiezingsdebat. Ze gingen met elkaar in discussie over wonen, bestaanszekerheid en de zorg. Geert Wilders greep die gelegenheid aan om het tekort aan verpleeghuisplekken onder de aandacht te brengen. Op felle toon benadrukte hij dat Nederland in 2012 éérst alle verzorgingshuizen sloot en er nu óók nog eens een groot tekort is ontstaan in de verpleeghuiszorg. ‘Er zijn 21.000 mensen die op de wachtlijst staan voor een verpleeghuis.'

Wachtlijsten

Voor deze factcheck gaan we te raden bij het Zorginstituut Nederland dat cijfers verzamelt van de afzonderlijke zorgkantoren. Zij mailen maandelijks hun wachtlijsten door.

De meest recente peildatum is 1 september. En daaruit blijkt dat er 22.334 mensen in ons land op een wachtlijst staan voor opname in een verpleeghuis. Het gaat voor deze ouderen niet langer meer om thuis blijven wonen met de zorg van een buur of familielid.

Het aantal wachtenden voor een verpleeghuisplek ligt daarmee hoger dan Geert Wilders onderstreepte tijdens het bewuste RTL-debat.

Een nadere blik leert dat het cijfer is opgebouwd uit meerdere categorieën. Van die 22.334 ouderen op de wachtlijst hebben 352 mensen urgent een plek nodig en moeten 4.037 personen actief worden geplaatst. Blijft over de grootste groep van 17.945 mensen. Dit zijn ouderen die wachten op een plek in de instelling van hun voorkeur. Bij navraag bij het Zorginstituut blijkt dat 2098 van deze wachtenden wél al in een verpleeghuis wonen, alleen niet op het gewenste adres. Bijvoorbeeld omdat ze dichter bij hun partner willen wonen of omdat elders specifieke zorg geboden kan worden.

Nog meer wachtenden

Volgens branchevereniging Actiz - koepel van 400 zorgorganisaties - zijn er overigens méér mensen die verpleeghuiszorg nodig hebben dan de wachtlijsten doen vermoeden. Regelmatig vindt crisisopname plaats, als iemand acuut niet meer thuis kan wonen. Bijvoorbeeld door het wegvallen van mantelzorg. Deze ouderen staan niet altijd op een wachtlijst, maar krijgen wel voorrang op een plek. Waardoor anderen nog niet aan de beurt komen.

Conclusie

Geert Wilders heeft het aardig bij het rechte eind als we naar de beschikbare cijfers kijken, afkomstig van het Zorginsituut Nederland. Hij heeft het over 21.000 mensen die op de wachtlijst staan voor het verpleeghuis. Het cijfer ligt zelfs iets hoger: het gaat om 22. 334 ouderen. Van deze groep hebben echter 2098 mensen wél een plek in verpleeginstelling, maar niet op het gewenste adres. Zij wachten op plek van hun voorkeur. De PVV pleit overigens niet als enige partij voor uitbreiding van verpleeghuisplekken. Ook in de verkiezingsprogramma’s van BBB, GL/PvdA, PvdD en NSC wordt expliciet de uitbreiding van verpleeghuizen genoemd.