Meer dan twintig grote ziekenhuizen vertelden aan De Monitor hoeveel registraties van geweldsincidenten en aangiftes er bij hen bekend zijn. De antwoorden laten unaniem zien dat er maar weinig aangifte wordt gedaan van geweldsincidenten tegen zorgverleners. En dat terwijl er speciale maatregelen zijn genomen bij de strafrechtelijke vervolging van verdachten van geweld tegen medewerkers met een publieke taak. Zo krijgen aangiftes voorrang in het rechtssysteem en zijn de straffen voor daders hoger.

Meer geweld door corona

Al jaren is geweld tegen hulpverleners een probleem en nog steeds krijgen veel zorgverleners met agressie, intimidatie en geweld te maken tijdens hun werk. Zeker nu in coronatijd niet iedereen zich aan de maatregelen wil houden. Een recente enquête van zorgvakbond NU’91 onder 1200 leden toonde aan dat 60 procent van de zorgverleners meer agressie ervaart tijdens de coronacrisis. Een kwart van de ondervraagde zorgverleners kreeg zelfs te maken met dreigementen en fysiek geweld.

Lichamelijk geweld is ook terug te zien in de geweldsincidenten die ziekenhuizen registreren, maar leidt lang niet altijd tot een aangifte. Zo geeft een ziekenhuis aan in een jaar 51 fysieke geweldsincidenten te hebben geregistreerd, maar slechts één aangifte te hebben gedaan vanwege bedreiging van een medewerker. Daarnaast zijn er ziekenhuizen die niet weten hoeveel aangiftes er zijn gedaan. Zo registreert een ziekenhuis 99 fysieke geweldsincidenten, maar laten ze weten: “We hebben helaas geen zicht op het aantal medewerkers dat daadwerkelijk aangifte doet; we doen niet als ziekenhuis aangifte, het zijn individuele medewerkers die dat bij de politie doen.”

Eigen systeem

Ook zijn er ziekenhuizen die hun eigen systeem hebben om daders van geweld aan te pakken. Zo zijn er zorginstellingen die rode of gele kaarten uitdelen aan personen die zich agressief gedragen en daarmee mensen de toegang tot het ziekenhuis voor een bepaalde periode ontzeggen. Maar het uitdelen van zo’n kaart gaat lang niet altijd gepaard met een aangifte.

Veel ziekenhuizen laten de keuze om aangifte te doen over aan de individuele medewerkers. Ziekenhuizen zeggen dat de reden voor het niet doen van aangiftes is dat medewerkers het te veel tijd vinden kosten of dat er angst leeft dat hun adresgegevens door aangifte bekend worden bij de dader.

Aangifte belangrijk

Het Openbaar Ministerie vindt dat zeker bij incidenten met fysiek geweld het ziekenhuis de keuze voor aangifte niet aan de zorgverleners zelf moet overlaten. In recent gepubliceerde cijfers van corona-gerelateerde misdrijven van het OM is ook te zien dat er meer zaken zijn met andere hulpverleners zoals politieagenten als slachtoffer.

Officier van Justitie Roland Knobbout vindt het verbazingwekkend dat er vaak geen aangifte wordt gedaan van ernstige incidenten: “Ik ben heel benieuwd naar het beleid van deze ziekenhuizen. Op het moment dat er fysiek geweld plaatsvindt of bij ernstige bedreigingen adviseer ik in alle gevallen om aangifte te doen en de schade op de dader te verhalen (…) Wij willen niet dat mensen ermee wegkomen. Als je geweld tegen hulpverleners pleegt of mensen bedreigt met zware mishandeling of de dood dan is het zonder meer strafbaar.”

“Aangifte doen is belangrijk, want agressie tegen zorgverleners is onacceptabel. (…) We zien inderdaad, zoals jullie ook constateren, dat in de zorg de stap om aangifte te doen vaak nog groot is”, laat het ministerie van Volksgezondheid (VWS) aan ons weten. Samen met het ministerie van Veiligheid en Justitie gaat VWS kijken wat er beter kan. Ze vinden het belangrijk dat een werkgever zorgt voor een veilige werkomgeving: “Om organisaties te helpen hun agressiebeleid verder vorm te geven, gaan we in samenwerking met sociale partners de ondersteuning aan zorgmedewerkers en zorgwerkgevers intensiveren.”