Sinds 2000 zijn veel wijken in Nederland erop vooruitgegaan qua leefbaarheid en welzijn, behalve de wijken met veel sociale huurwoningen waar het destijds vaak al minder goed ging, blijkt uit het rapport. In deze wijken wonen veelal veel mensen met een laag inkomen samen in flats met goedkope huur. Dit komt door het ‘passend toewijzen’, beleid waarbij de goedkoopste huurwoningen moeten worden toegewezen aan de huurders met de laagste inkomens.  

Vuurwerkbommen aan de voordeur

Maar dit is ook de meest kwetsbare groep huurders die vaker te kampen heeft met bijvoorbeeld schulden of verslavingsproblematiek dan een gemiddelde huurder, of doorstromen vanuit een AZC of de daklozenopvang. Plaats deze diverse groep mensen allemaal bij elkaar in de buurt, en je ziet dat de overlast toeneemt en de leefbaarheid in de buurt achteruitgaat. “Dit zijn veelal vragers en geen dragers,” vat Wouter Beekers het samen, directeur van SWVN. Doordat zoveel kwetsbare mensen dicht op elkaar wonen, stapelen de problemen zich op.  

Je ziet bijvoorbeeld meer geluidsoverlast, er wordt drugs gedeald en er ligt rotzooi op straat. Mensen leven ongezonder en de levensverwachting ligt een stuk lager dan in de rest van Nederland. Maar ook overlast en vandalisme zijn soms een probleem, stelt Beekers. “Politieagenten maken zich bijvoorbeeld zorgen over de vuurwerkbommen die op voordeuren worden geplaatst, juist in dit soort wijken.” En wie denkt dat deze wijken zich alleen in de grote steden bevinden, heeft het mis. Beekers: “We zien zorgen over het welzijn van deze huurders door heel Nederland, ook in plaatsen als bijvoorbeeld Vianen, Twello en Zuidhorn.”

Er wonen vijf miljoen Nederlanders in sociale huurwoningen. Elk jaar gaat de stichting SWVN bij een kwart van de woningcorporaties langs om hun maatschappelijke prestaties te beoordelen. “Woningcorporaties zijn er uiteindelijk om goede, betaalbare woningen aan te bieden. Maar: ze hebben ook altijd een verantwoordelijkheid voor de leefbaarheid van de buurt.” En daarom interviewt het team van SWVN ook altijd mensen die betrokken zijn bij de wijk. Afgelopen jaar hebben ze 2.000 mensen ondervraagd in 50 corporatiewijken. Met stip op nummer 1 gaven alle geïnterviewden aan, als een soort noodkreet, dat ze zich zorgen maken over het welzijn van de huurders en de leefbaarheid in de wijken met veel sociale huur. 

Veel mensen met een rugzakje wonen bij elkaar 

Eén van de wijken waar de leefbaarheid onder druk staat is de wijk Geitenkamp in Arnhem. Afgelopen maand had de redactie van pointer een pop-up-locatie in Arnhem waar dit onderwerp ook ter sprake kwam en werd onderzocht. Bewoners geven aan veel overlast te ervaren doordat er voornamelijk kwetsbare mensen met een rugzakje in de wijk worden geplaatst. Tachtig procent van deze wijk bestaat uit sociale huurwoningen. En 1 op de 5 bewoners verdient gelijk aan of minder dan het sociale minimum.  

Bewoners van het eerste uur zagen de wijk in de afgelopen jaren achteruit hollen. Naast overlast is hun grootste zorg het verdwijnen van voorzieningen in de wijk. Zo dreigen de laatste twee supermarkten te sluiten. En dit nadat de afgelopen jaren al tientallen ondernemers hun deuren sloten, waaronder een groenteboer, de buurtkroeg en de slager.

De bewoners in de wijk Geitenkamp hebben de gemeente opgeroepen om 100 sociale huurwoningen te verkopen, om zo meer mensen met middeninkomens aan te trekken. Nu wonen er vooral mensen in de wijk die leven van een uitkering of AOW. Door meer mensen in de wijk die meer verdienen, hopen ze de leefbaarheid uit het slop te trekken. En het ook voor winkels aantrekkelijker te maken zich te vestigen in de wijk.

De gemeente Arnhem wil daar alleen niet aan meewerken. “We hebben al een groot tekort aan sociale huurwoningen”, stelt een woordvoerder van de wethouder Wonen. De gemeente wil zich eerder inzetten om de sociale huurwoningen meer te spreiden over de stad. De geitenkampers zijn hier sceptisch over. Ze hebben het gevoel dat hun wijk door de gemeente wordt gezien als het afvoerputje van Arnhem.

Van volkswijk naar achterstandswijk

Zo ook Samantha Kniest, die al 35 jaar in Geitenkamp woont. “Toen ik hier geboren werd was het echt een volkswijk, maar inmiddels is het echt een achterstandswijk geworden,” geeft ze aan. Het komt volgens haar voor een groot deel door de nieuwe mensen die er komen wonen. “De gemeente duwt hier van alles in. Die mensen zitten buiten en zorgen voor overlast, er staat telkens politie voor de deur. Daar zit je als buren niet op te wachten.” Hoewel ze als geboren Geitenkamper verknocht is aan de wijk, denkt ze er nu toch over om te verhuizen.

Grote zorgen moeten nu besproken worden 

Zijn er aanknopingspunten om het tij te keren in de wijken waar de leefbaarheid drastisch daalt? Dat is niet zo eenvoudig, stelt Beekers. De eerste stap is in ieder geval om het probleem zichtbaar te maken, waardoor lokale organisaties hopelijk de problemen gezamenlijk beter zullen aanpakken. “Uit onze studie blijkt in ieder geval dat woningcorporaties, huurders, gemeenten en maatschappelijke organisaties zich hierover grote zorgen over maken. Het signaal is duidelijk: we moeten het hier met elkaar over gaan hebben.”

Kijk hieronder naar de tv-uitzending van Pointer, of luister de radio-uitzending van 22 maart terug: