Klachten als roodheid, ontsteking, of verharding van de huid kunnen ontstaan na een behandeling met fillers. Volgens een berekening van Niessen en cosmetisch arts Tom Decates, met wie Pointer eerder sprak, krijgt 0,4 procent van alle mensen die een fillerbehandeling ondergaat, te maken met complicaties.

Niessen en Decates toonden in 2019 met een onderzoek aan dat de DNA-samenstelling van mensen bepaalt of ze een verhoogde kans hebben op complicaties door fillers. Er werd een DNA-kit ontwikkeld waarmee mensen kunnen testen of ze die samenstelling en dus kans op complicaties hebben. Maar volgens plastisch chirurg Frank Niessen wordt die test nog niet genoeg ingezet. Ook is er volgens hem nog weinig bekend over eventuele langetermijneffecten van fillers.

Test niet altijd gebruikt

De complicaties die mensen na het inspuiten van fillers kunnen krijgen, zijn volgens Niessen een immuunreactie van het lichaam. Niessen ontdekte samen met cosmetisch arts KNMG Tom Decates, die Pointer eerder sprak, al in 2019 dat mensen die een bepaalde combinatie van antigenen in hun DNA hebben, een grotere kans hebben op een heftige immuunreactie en dus complicaties. Antigenen zijn namelijk de receptoren die een immuunreactie oproepen als een lichaamsvreemde stof het lichaam binnendringt. En fillers zijn dus zo’n stof.

Na de ontdekking van Niessen en Decates werd een test ontwikkeld die kan aantonen of iemand de bewuste combinatie in het DNA heeft. “Eigenlijk zou iedereen die moeten gebruiken vóór het inspuiten van fillers”, zegt Niessen. Maar dat gebeurt volgens hem nog niet. “Het zit niet in het systeem van dokters die cosmetische ingrepen doen”, zegt de plastisch chirurg. “Zo’n test gaat uit van negativiteit, terwijl plastische chirurgie happy surgery is. Daar horen geen complicaties bij.”

Dat laatste is volgens Niessen een misvatting. Statistisch gezien komen complicaties dan misschien niet enorm vaak voor, maar áls ze voorkomen, zijn ze gelijk heftig, omdat het om hele zichtbare plekken in het gezicht gaat. “Als dokters een keer een complicatie hebben meegemaakt, gaan ze wel meedoen met testen.”

Langetermijneffecten

De complicaties die de testen aantonen, kunnen volgens Niessen direct of een tijdje na een fillerbehandeling optreden. De kortetermijneffecten zijn volgens de plastisch chirurg eenvoudig te relateren aan fillers. Bij langetermijneffecten is dat lastiger. Vroeger werden er nog permanente fillers gebruikt waarbij die effecten duidelijk waren, maar nu zijn alleen tijdelijke fillers nog toegestaan.

“Nu er zo’n 10 jaar met tijdelijke fillers wordt gewerkt, wordt pas duidelijk dat ook die langetermijneffecten kunnen hebben. We weten inmiddels dat bepaalde soorten fillers veel sneller zijn opgelost dan andere. En als het langer duurt om een filler af te breken, kan het zijn dat het lichaam er een soort kapsel omheen maakt.” Dat kan lange tijd na het inspuiten van de filler nog voor verhardingen zorgen. “Zelfs van sommige oplosbare fillers blijven tot wel 10 jaar resten in het gezicht zitten”, zegt Niessen.

Vergelijking met borstimplantaten

Niessen sluit niet uit dat er naast lokale complicaties, ook systemische complicaties van fillers kunnen optreden, dus op andere plekken dan daar waar de fillers zijn ingespoten. Daar is alleen nog heel weinig over bekend. De plastisch chirurg maakt een vergelijking met borstimplantaten, die inmiddels steeds vaker in verband worden gebracht met vage klachten als vermoeidheid en gewrichtspijn.

Niessen voert zelf vaak ingrepen uit waarbij hij borstimplantaten verwijdert. “Ik heb een onderzoek gepubliceerd dat bewijst dat vage klachten afnemen als je implantaten uit het lichaam haalt. Daarmee toon ik dus een relatie aan tussen implantaten en die klachten. Die gaat mijns inziens uit van iets lichaamsvreemds in je lichaam, dus het zou me niet verbazen als er ook zo’n soort relatie bij fillers zou zijn. Al gaat het daarbij natuurlijk om een veel kleinere hoeveelheid lichaamsvreemde stof in het lichaam.”

Nieuw onderzoek

Uit nieuw, nog te publiceren, onderzoek van Niessen blijkt dat lokale complicaties bij borstimplantaten op dezelfde manier te voorspellen zijn als die bij fillers, op basis van een DNA-test. Dat fillers en borstimplantaten iets gemeen hebben, is volgens Niessen dus plausibel. “We weten dat er een lokale immuunreactie kan ontstaan door lichaamsvreemde stoffen, dat daardoor ontstekingseiwitten in de bloedbaan kunnen komen, en dat dat in theorie systematische klachten zou kunnen veroorzaken. Maar specifiek voor fillers heb ik dit niet onderzocht, dus ik kan daar wetenschappelijk gezien nog niets over zeggen.”