In de Groningse Eemshaven staan nu al 88 windmolens en er komen er 64 bij. Per jaar gaan er gemiddeld 33 vogels per turbine dood. aldus het rapport ‘Stilstandvoorziening windturbines Eemshaven’, uitgevoerd door twee ecologische bureaus in opdracht van de provincie Groningen. Dat zijn in totaal zo’n 5000 dode vogels per jaar voor alle windturbines, inclusief de uitbreiding. Dit aantal is aanmerkelijk hoger dan op andere plekken in Nederland; in open, agrarische gebieden is dat bijvoorbeeld vijf tot tien vogels per turbine per jaar. Dit is te verklaren omdat er een groot aantal vogels over het Eemshavengebied vliegt.

Door de windturbines gedurende 25 nachten stil te zetten kan de sterfte van vogels tijdens de nachtelijke seizoenstrek met ongeveer driekwart gereduceerd worden, aldus het rapport. Dat is de provincie dan ook van plan om te doen. Momenteel is het bestuur in overleg met de eigenaren van de windparken, want die zijn niet blij.

Economische gevolgen

Zo ook Wilfried. Zijn grootste zorg is dat hij te laat te horen krijgt van de provincie dat zijn windmolens stil moeten worden gezet. ‘In de praktijk kan het zo zijn dat ze zeggen: ‘Oh we zien nú de trekvogels aankomen. Zet ze over een paar uur maar uit.’ En dat kan een dure grap worden.

Windboeren moeten namelijk dertig uur van tevoren aan elektriciteitsbeheerder Tennet laten weten hoeveel stroom ze gaan leveren. Wordt dat toch niet geleverd, omdat bijvoorbeeld de windmolens stil worden gezet, dan moet Tennet energie halen uit haar eigen reservecapaciteit. De kosten voor die reserve-energie zijn veel hoger en dat wordt doorberekend aan degene die in gebreke is gebleven: de windboeren. Wat gaat dat Wilfried dan kosten? Ongeveer 15 à 25000 euro per jaar per turbine, zo schat hij in.

Ecologisch nut

Naast ergernis over de hoge kosten, vraagt Wilfried zich af of het stilzetten nut heeft. Volgens hem is het niet zeker dat er daadwerkelijk zoveel slachtoffers vallen in de Eemshaven. En of het stilzetten van de molens wel zin gaat hebben. Stilstandvoorziening, zoals het officieel heet, bestaat namelijk nog niet: er staat in Nederland nog geen windmolen stil vanwege vogels. De reductie van 75% aan slachtoffers die moet worden bereikt met het stilzetten van de turbines is een berekening. De computermodellen waarmee de vogeltrek vrij precies moeten kunnen worden voorspeld bestaan ook nog niet, maar worden nu ontwikkeld aan de Universiteit van Amsterdam (UvA).

‘De grootste frustratie voor ons als turbinehouders is dat we niet weten wat het ecologisch nut is. Als je windmolens stilstaan en je weet dat het zin heeft dan is dat makkelijker te verdedigen, maar we weten het niet precies. Kijk, daar staat een windturbine van vijf miljoen euro en die gaan we straks stilzetten omdat er misschien wel een spreeuw langskomt. Ja misschien, ja halló, daar kan ik niet zoveel mee.’

Met de vogeltrekmodellen die aan de UvA worden ontwikkeld zou straks 48 uur van tevoren moeten kunnen worden voorspeld waar vogels overtrekken, wanneer precies en op welke hoogte ze vliegen. Daarmee zouden windboeren dus ook op tijd genoeg weten dat hun windmolens stil moeten worden gezet. Toch is Wilfried niet hoopvol: ‘Ik heb er geen vertrouwen in dat je straks zeker weet dat vogels op dat moment vliegen waar die windturbines staan. Ik ga niet zeggen dat het onmogelijk is, maar waarschijnlijk gaan de turbines heel veel stil staan terwijl het geen nut heeft.’

Emotiepolitiek

Wilfried noemt het zelfs ‘emotiepolitiek’ van de provincie Groningen. Wat bedoelt hij daarmee? ‘Op basis van een dood dier beslissen wat het beleid wordt. Als je als doel hebt om het Parijs-akkoord (onderdeel van het Klimaatverdrag, een internationaal verdrag om de opwarming van de aarde te beteugelen, red.) te halen, dan moet je ook accepteren dat je aan de andere kant dingen moet laten. We gaan het akkoord niet redden met een zonneweide, zo nuchter moeten we wel wezen met elkaar. Daar horen ook windturbines bij.’

En daarbij vallen nu eenmaal slachtoffers onder vogels. Wilfried: ‘Elk dood vogeltje is er één te veel, ik ga dat ook niet bagatelliseren, maar het is echt emotiepolitiek. We willen met zijn allen groene stroom, we willen een groen imago en daar horen ook dode vogels bij. Ik kan het ook niet mooier maken.’