Robbert raakte vermoedelijk in maart, helemaal aan het begin van de coronacrisis besmet, door een hoestende cliënt op zijn werk, zo vertelt hij. “Ik werk in de gehandicaptenzorg en ik bezoek cliënten thuis. Op maandag 9 maart ben ik gaan werken. Ik moest even langs het gemeentehuis en tussen de middag ben ik bij een cliënt langs geweest en heb daar mijn boterham opgegeten. Ik zat aan tafel met meerdere cliënten, en één ervan moest enorm hoesten. Ik hielp hem, omdat hij zich bijna verslikte in zijn brood. Achteraf bleek dat hij COVID-19 had. Hij is ook overleden aan de gevolgen ervan. Zelf ben ik op donderdag ziek geworden, een dag of vier later. Het begon met hoofdpijn, maar ik kreeg er steeds meer klachten bij. Zo kon ik ineens heel slecht tegen prikkels. Ik heb twee kinderen, van 4 en 7 jaar oud en het geluid knalde me door het hoofd heen.”

Een paar dagen later begint ook Robberts vrouw Marieke, die in hetzelfde zorginstituut werkt als Robbert, ziek te worden. Robbert en Marieke proberen getest te worden op COVID-19, maar dat is dan nog niet mogelijk. “Het was helemaal in het begin van de crisis”, legt Robbert uit. “Mark Rutte had net aangekondigd dat we geen handen meer mochten schudden.”

Nooit positief getest

Pas na 9 weken zijn Marieke en Robbert getest op corona. De uitslag is dan negatief. Maar ze weten vrijwel zeker dat het COVID-19 moet zijn geweest. Robbert: “Tegen die tijd dat we ons konden laten testen, waren we allang niet meer besmettelijk. Longspecialisten hebben ons na 4,5 maand ook op antistoffen getest: die hebben we niet, of ze zijn geluwd. Omdat je het bij ons niet kunt vaststellen, vinden medici het lastig. Ook ten opzichte van je werkgever is het knap lastig dat het niet vast te stellen is. Maar wij heb alle symptomen en alle klachten. We zijn eigenlijk iedere keer te laat getest.”

Te zwak om te revalideren

Nu, bijna een jaar nadat Marieke en Robbert ziek werden, hebben ze allebei nog erg veel last van naweeën. Zo kunnen ze beiden nog niet werken. Robbert: “In december wilden we starten met revalideren, maar het ziekenhuis vond ons niet sterk genoeg. Ik heb een scootmobiel en ik loop 1,5 kilometer in een half uur. Ik fietste normaal gesproken 30 kilometer en zette 10.000 stappen op een dag. Dat is natuurlijk een schrikbarend verschil met nu.”

Marieke vult aan: “Mijn man werd ziek en ik kwam 3 dagen daarna met klachten, zoals hoofd- en keelpijn. Daarna begon ook de kortademigheid. Waar ik nu nog last van heb, is enorme vermoeidheid. Moeheid is niet eens het goede woord, het is eerder een leegloop van energie. Ik moet alles wat ik doe in kleine stapjes verdelen: als ik eten wil koken, moet ik ‘s ochtends al de aardappels schillen. Als ik ‘s avonds de kinderen naar bed wil brengen, moet ik eerder al zorgen dat ze hun pyjama aan hebben.” 

Schadeloosstelling

Robbert: “In maart van dit jaar gaan mijn vrouw en ik 70 procent van ons loon verdienen. Maar ik heb geen energie om hier tijd aan te besteden, ik wil me daar niet druk over maken. Als ik eraan denk, kost me dat al energie.” 

Robbert vraagt zich af of hij ooit wel weer in de running komt. “Ik heb ook neurologische klachten. Het is mijn lichaam, ik herken het, maar mijn beleving van de wereld is compleet anders. Als ik mijn dochter voorlees, lees ik twee bladzijden, maar dan wordt mijn energie opgezogen. Ik ben gewoon de hele dag hartstikke moe.” 

 Financiële schade

Wie gaat de financiële schade vergoeden van mensen die COVID-19 hebben opgelopen op hun werk; voor wie het dus een beroepsziekte is? Wie in Nederland ziek wordt en het vermoeden heeft dat dat komt door het werk, gaat naar de bedrijfsarts. Zorgmedewerkers waarbij COVID-19 is vastgesteld krijgen automatisch het stempel beroepsziekte van hun bedrijfsarts. Hoewel zij de ziekte (waarschijnlijk) tijdens het werk hebben opgelopen krijgen zij dezelfde uitkering als andere zieke werknemers. In veel cao’s is dat 100 procent van het laatstverdiende loon in het eerste jaar, daarna 70 procent.

Wie de gederfde inkomsten, of geleden persoonlijke schade, op zijn (oud-)werkgever wil verhalen moet hem/haar aansprakelijk stellen. Dan volgt eventueel een civiele rechtszaak waarbij de werknemer moet bewijzen dat hij ziek geworden is door het werk; dat is erg moeilijk vanwege het multicausale karakter van de meeste beroepsziekten. Letselschadezaken in combinatie met een beroepsziekte zijn vaak langlopende en kostbare processen. Zeker als het gaan om COVID-19, is het bijna onmogelijk om vast te stellen of je ziek bent geworden op je werkplek. 

Niet eerlijk

Marieke: “Wij waren de eerste mensen die ziek werden, wij zijn nu een jaar ziek. Wij stonden aan de frontlinie. Het virus heeft ons overvallen. Wij waren de eerste slachtoffers en ons loon wordt straks ook ingehouden. Ik vind dat niet eerlijk. Wij zijn mensen uit de zorg, wij helpen mensen. Het kan toch niet zo zijn dat we privé in de problemen komen.” 

Moet er misschien een fonds worden opgericht voor zorgmedewerkers die (vermoedelijk) COVID-19 kregen op het werk? Marieke: “Ja, ik vind van wel. Wij kunnen er compleet niks aan doen. Net alsof je een ongeluk hebt gehad. Mijn werkgever kan er ook niks aan doen dat ik ziek ben en kan er ook niks aan doen dat die cliënten ziek zijn.”

Robbert: “Als ik straks weer in staat ben om te werken, wil ik ook bij mijn werkgever kunnen werken. Dus je werkgever aansprakelijk stellen; dat wil je ook niet. Maar als wij straks 1000 euro in de maand tekort komen: dan ontstaat er wel een probleem.”

*Deze namen zijn om privacy-redenen gefingeerd. De echte namen zijn op de redactie bekend.