‘…Ik weet niet …’ prevelt de 51-jarige schizofrene Tonnie Aarts verlegen op de vraag wat hij zelf van de situatie vindt. Volgens zijn zussen An Reinders (62) en Beddie Aarts (51) werd in zijn pubertijd voor het eerst duidelijk werd dat er iets met hun broer aan de hand was. Hij maakte de mavo niet af en zakte 10 keer voor zijn rijexamen. Beddie: ‘Eigenlijk was hij van kinds af aan al een jongen met nukken, hij kon verschrikkelijke uitbarstingen hebben.’

Planken schaven

Ergens rond zijn 18e gaat hij naar de huisarts die hem verwijst naar de GGZ. An: ‘Daar is hij geïndiceerd en zijn ze er achter gekomen dat hij schizofreen is. Hij kreeg medicijnen voorgeschreven en die gebruikt hij sinds die tijd.’ Het gaat dan beter met Tonnie. Hij vindt werk bij een bedrijf dat houten onderdelen voor tuinproducten fabriceert. Planken in een schaafmachine leggen en onderdelen stapelen. Hij doet dat werk 23 jaar totdat hij na een reorganisatie wordt ontslagen.

Zijn voormalige bedrijfsleider Gerard van der Loo: ‘Het ging niet meer met hem. Hij was vaak erg afwezig. Hij raakte steeds verder afgeleid en het was moeilijk om contact met hem te krijgen. Hij kon het werk ook niet meer aan. Hij moest tekeningen lezen en dat ging niet. Er was geen passend werk meer dus we moesten hem laten gaan. Bij de sanering hebben we hem laten testen en daar kwam uit dat hij naar een sociale werkplaats zou moeten.’

Dat wordt later nogmaals bevestigd als Tonnie zich in opdracht van het het UWV bij een psycholoog moet laten keuren om in de WSW te worden opgenomen. Zijn zus Beddie gaat dan met hem mee. ‘Dat was zo gepiept. Het zou twee uur duren maar binnen een kwartier was het duidelijk en stond Tonnie weer buiten met een positief advies om de WSW in te gaan.’

In de steek

Eind 2014 gaan de zussen met hem naar het Sociaal Werkbedrijf Atlant om te kijken wat hij zou kunnen doen. Beddie: ‘Buiten werken in de tuin was het best voor hem. Hij zou in 2015 kunnen beginnen. Wat waren wij blij!’ Dat in 2015 de Participatiewet ingaat waardoor dit helemaal niet kan, wordt de familie op dat moment niet meegedeeld. Daar komen ze een half jaar later achter als ze zelf bellen waarom Tonnie nog steeds niet op de werkplaats terecht kan terwijl hij hoog op de wachtlijst staat.

Beddie: ‘Ik belde de sociale werkplaats. Die verwees me naar de gemeente. De gemeente verwees me naar het UWV en het UWV verwees me weer naar de gemeente. Na heel veel heen en weer gebel vertelde uiteindelijk iemand van de gemeente me dat het niet meer doorging vanwege de Participatiewet. Ik dacht hoe kun je die mensen in de steek laten.’

An: ‘Het leek alsof die wet plots uit de hemel kwam vallen, er is nooit over gesproken. Wij waren verbijsterd. Ik zat iedere keer met hem bij het UWV en ik kreeg steeds te horen. Als hij dit jaar niet naar het SW bedrijf kan dan lukt het volgend jaar wel. En nu ging het allemaal opeens niet meer door.’

Omdat hij niet meer op de sociale werkplaats terecht kan hebben zijn zussen vrijwilligerswerk voor hem gevonden in de tuin van het museum Klok en Peel in Asten. 'Het gekke is dat daar ook mensen van de sociale werkplaats werken die ervoor worden betaald. Ze doen allemaal hetzelfde werk. Alleen Tonnie moet het vrijwillig doen. De rest krijgt salaris omdat zij nog wel terechtkomen op de sociale werkplaats. Dit is pure ongelijkheid.’

Pech

De directeur van de voormalige sociale werkplaats Atlant, tegenwoordig werkbedrijf Atlant de Peel bevestigt de situatie. René Walenberg: ‘Hij heeft gewoon pech dat hij net voor de Participatiewet is ontslagen.’ Ook woordvoerder Daniëlle van Dijk van de gemeente Asten bevestigt dat de timing ongelukkig is. 'Meneer zat op het randje van de ingangsdatum en daar kunnen we helaas niets aan doen.'

Volgens de gemeente zijn er twee mogelijkheden voor Tonnie. Als blijkt dat hij kan werken zou dit vrijwilligerswerk als reïntegratietraject kunnen worden beschouwd. Als hij echt niet kan werken krijgt hij een bijstandsuitkering en zal hij ergens een tegenprestatie moeten leveren. Tonnie kreeg van zijn vorige werkgever een gouden handdruk mee. Die zal hij eerst op moeten maken voor hij recht op bijstand heeft. Dat zou betekenen dat hij zichzelf moet betalen voor het vrijwilligerswerk dat hij doet totdat die gouden handdruk op is. 'Maar dat kan pas worden beoordeeld als meneer een bijstandsuitkering aanvraagt.' Aldus de gemeente.

An en Beddie zijn er inmiddels een jaar mee bezig en worden er bijna moedeloos van.'Onze broer valt tussen wal en schip. Iedereen verwijst naar elkaar. Wij weten nu ook even niet meer hoe het verder moet'
Tonnie zelf weet niet wat hij erop moet zeggen. Liever toont hij zijn favoriete deel van de tuin om te onderhouden. De klankentuin, waar hij op een kussen kan springen dat het carrillon in het museum laat klinken.