Woudenberg is hoofd van de afdeling Leefomgeving bij de GGD Amsterdam en we zijn met hem op pad voor een interview voor de uitzending over Omgevingslawaai. Het pand van de Amsterdamse GGD ligt op steenworp afstand van de Weesperstraat, een drukke verkeersader dwars door de stad.

We zijn de deur nog niet uit of we horen van Woudenberg waar het aan schort. ‘Geluid krijgt veel minder aandacht dan bijvoorbeeld luchtkwaliteit.’

U bent al zo’n 20 jaar bezig om geluidsoverlast op de agenda te krijgen. Is dat een missie of een strijd?

‘Eerder een missie. Ik heb een zekere voorliefde voor de underdog. En geluid is nou echt zo’n onderwerp dat te weinig aandacht krijgt. Dat is een reden dat ik er met hart en ziel mee bezig ben. Ik zie het niet als een strijd, maar wel als een uitdaging om beleidsmakers hiervoor te interesseren. Om het op de bestuurlijke agenda te krijgen van de staatssecretaris, (van Infrastructuur en Waterstaat, red.) die strengere geluidsregels zou kunnen maken. En bij wethouders ruimtelijke ordening.’

Zelf bent u een man van rust en natuur?

'Ja, maar net als zoveel mensen houd ik op z’n tijd ook wel van drukte. Ik woon zelf op een rustige plek, naast een bos. Dat vind ik wel heerlijk. Ik ben regelmatig in het bos te vinden, vooral voor hardlopen.'

Wat heeft geluid eigenlijk met gezondheid te maken?

‘Van geluid heb je hinder en je kunt die hinder als een gezondheidseffect zien. Als je ‘s nachts in je slaap veel lawaai hoort, word je in je slaap gestoord. Dat betekent dat je lichaam zich minder goed kan herstellen, je minder uitgerust wakker wordt en dat de kans groter is dat je overdag minder goed functioneert of zelfs fouten maakt of een ongeluk krijgt.‘

Waar kan geluidsoverlast uiteindelijk toe leiden?

‘Aan geluid gaan elk jaar tientallen tot honderden Nederlanders dood. Dat is behoorlijk wat. Het is vooral de voortdurende blootstelling aan geluid die ernstige gevolgen kan hebben. Als je maar lang genoeg hinder hebt en in je slaap wordt gestoord, kan je bloeddruk omhoog gaan. Dat gebeurt bij heel veel mensen. En als dat maar lang genoeg gebeurt, kan je hart- en vaatziekten krijgen, wat kan leiden tot een hartinfarct waaraan je kan overlijden.’

Hoe kan dat dan daar zo weinig aandacht voor is?

‘Het valt niet altijd mee om mensen meteen te overtuigen van de gezondheidsrisico’s van geluid omdat niet iedereen geluid op dezelfde manier waarneemt. Als je in een drukke straat met veel herrie woont, dan is misschien 20 procent van de mensen daardoor ernstig gehinderd en misschien 15 procent of nog minder in hun slaap gestoord. Dat betekent dat 80 procent van de mensen dat niet heeft. Bot gezegd: dat leidt tot het idee dat mensen zich aanstellen.’

En dat is niet zo?

‘Die mensen zijn geen aanstellers. Een belangrijke verklaring is dat sommige mensen gewoon gevoelig zijn voor geluid. Zo’n 10 tot 15 procent van de bevolking is geluidgevoelig. Geluid komt harder bij ze binnen en ze hebben er dus meer last van.’

Afgelopen najaar kwam de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) met het dringende advies om de geluidsnormen aan te scherpen. Hoe belangrijk is dat advies?

‘Dat is een belangrijk advies, allereerst omdat de WHO dat advies heel goed onderbouwd heeft. Er is wetenschappelijk heel goed naar gekeken, dus dat heeft ook echt waarde. Eigenlijk is het een hele belangrijke stimulans om daar echt aan te gaan werken en het geluidsniveau naar beneden te gaan brengen.’

En gaat dat ook gebeuren?

‘We krijgen de nieuwe Omgevingswet (gepland voor 2021, red.) en die wet staat straks meer lawaai toe dan we nu hebben. Nu mag je woningen bouwen bij een weg waar het geluidsniveau 63 dB is. In de praktijk mag dat 5 dB meer zijn (68 dB), met als redenering dat een geluidsniveau van 68 dB in de toekomst (over 10 jaar) vergelijkbaar wordt met 63 dB. De verwachting is namelijk dat het verkeer dan veel stiller is geworden. Maar de nieuwe wet staat toe om woningen te bouwen op plekken waar het verkeerslawaai permanent 70 dB is.’

Waarom neemt het Rijk die strengere WHO-waarden niet meteen over?

‘In één keer overnemen is geloof ik te snel, maar het is wel fijn als je dat als stip op de horizon hebt en dat je zegt: daar gaan we naartoe.'

De normen worden dus soepeler, maar ze zouden eigenlijk strenger moeten worden. Dat is toch gek?

‘Ja, dat is eigenlijk heel gek. Vanuit gezondheidskundig oogpunt is het veel logischer om die normen strenger te maken, dan ze te versoepelen. De reden is om gemeentes wat meer afwegingsruimte te geven om zelf te bepalen hoe hoog of hoe laag de geluidsnormen worden. Want grote gemeentes hebben een enorme bouwopgave, die moeten heel veel woningen bouwen en dan zijn die geluidsregels toch lastig. Als de normen soepeler worden, krijgen die gemeentes meer mogelijkheden woningen te bouwen op lawaaiige plekken. Maar zo kom je nooit in de buurt van de WHO-adviesnormen.’

Wat doen gemeenten zelf eigenlijk om het stiller te krijgen?

‘Steden zijn hard op zoek om de stad stiller te krijgen. Amsterdam heeft plannen om het verkeer vanaf 2030 helemaal elektrisch te maken. Dan hoor je brommers niet meer, waar heel veel mensen nu last van hebben. De auto’s hoor je minder en er wordt ook meer gestimuleerd om te gaan lopen en te fietsen. Dat helpt. Er zijn ook gemeentes, Utrecht bijvoorbeeld, die die geluidsnormen iets strenger proberen te maken (dan de landelijke normen, red.). Dus er zijn wel degelijk goeie inspanningen, maar het zou fijn zijn als dat gestuurd werd door een strenger wordende norm vanuit het Rijk. En dat zie je niet gebeuren.’

Het rijk neemt het niet serieus genoeg?

‘Het Rijk geeft eigenlijk meer ruimte dan verstandig is.’

Stel nou dat we erin slagen om die normen van de WHO helemaal door te voeren. Wat zou dat voor onze gezondheid opleveren?

‘Wat het wegverkeer betreft, kun je zeggen dat in heel Nederland de gezondheidseffecten halveren. In plaats van 1.250.000 ernstig gehinderden, heb je er nog iets van 600.000. In plaats van 600.000 ernstig slaapgestoorden heb je er 300.000. En in plaats van de 100 mensen die per jaar overlijden, heb je er nog 50. Dat scheelt behoorlijk.’