Het aantal overtredingen dat de Arbeidsinspectie constateert is groter dan vijf jaar geleden, toen de inspectie in twee jaar maar 48 overtredingen constateerde. Dat komt volgens de Arbeidsinspectie zelf omdat ze nu meer capaciteit hebben om misstanden aan te pakken. Toch leveren de meeste meldingen nog steeds geen inspectiezaken op. In 2024 kwamen in totaal 869 klachtmeldingen binnen over malafide uitzendbureaus, terwijl er maar 74 onderzoeken zijn gestart.

Bovendien groeit het aantal uitzendbureaus nog steeds. Waar er in 2019 nog ongeveer 14.000 actief waren in Nederland, is dat aantal volgens de Arbeidsinspectie opgelopen tot ruim 20.000 uitzendbureaus. Dat blijft “een voortdurende uitdaging om een volledig en scherp beeld van te houden”, reageert de inspectie.

Sluiproute

Daarnaast lijkt een sluiproute waarbij migranten via bijvoorbeeld een Pools uitzendbureau in Nederland werken, steeds populairder te worden. Bij zo’n sluiproute werken mensen van buiten de Europese Unie in Nederland, maar officieel zijn ze gedetacheerd via een uitzendbureau in een ander EU-land, zoals Polen of Litouwen. Minimaal 27.000 arbeidsmigranten kwamen in 2024 via deze route in Nederland werken, waarschijnlijk is dit aantal nog hoger omdat niet iedereen geregistreerd is.

De Arbeidsinspectie laat weten dat dergelijke constructies steeds vaker voor lijken te komen. Zo schrijft de inspectie op vragen van Pointer dat “ook in de zorg, zoals in de 24-uurs zorg, dit soort misstanden voorbijkomen."

Kwetsbare arbeidsmigranten

Volgens arbeidssocioloog Jan Cremers is deze constructie steeds populairder omdat uitzendbureaus zien dat het aantal beschikbare arbeidsmigranten binnen EU-landen opdroogt. “De landen in Midden- en Centraal-Europa vergrijzen en de arbeidsvoorwaarden worden er ook steeds beter”, weet Cremers.

Maar arbeidsmigranten die van buiten de Europese Unie via andere EU-landen naar Nederland komen, zijn extra kwetsbaar voor uitbuiting. “Want ze zijn afhankelijk van hun werkgever voor hun verblijfrecht in de EU, dus dat maakt dat deze mensen kneedbaar zijn en hun mond niet opendoen over misstanden”, zegt Cremers.

Demissionair minister Eddy van Hijum (NSC) noemt detachering dan ook een sluiproute en wil daar graag wat aan doen, maar stuit hierbij op onduidelijke Europese regels. Als de regels verduidelijkt worden, kan de Arbeidsinspectie ook beter handhaven, schreef hij recent aan de Tweede Kamer.

Geen regulering uitzendbureaus

Het grote aantal uitzendbureaus en het gebrek aan regulering in de sector is al vaker benoemd als probleem. Demissionair minister Van Hijum is van plan om per 2027 een toelatingsstelsel voor uitzendbureaus in te voeren, waarmee malafide bureaus van de markt geweerd moeten worden. Totdat het toelatingsstelsel ingevoerd is “blijft het dweilen met de kraan open”, vindt arbeidssocioloog Cremers.

Momenteel kan iedereen kan een uitzendbureau oprichten, in tegenstelling tot landen om ons heen, waar strengere regels gelden. Slechte samenwerking tussen landen werkt uitbuiting van arbeidsmigranten in de hand, meldde Pointer al eerder. De Arbeidsinspectie zou daarom nog meer expertise moeten inzetten voor Europese samenwerking, ook om de sluiproute van detachering aan te pakken, vindt Cremers. Hij erkent dat er nu meer aandacht voor is, maar merkt dat de expertise “nog in de kinderschoenen staat."