D66 en GroenLinks roepen het kabinet op het grondwaterpeil in de veengebieden te verhogen en daar de veeteelt fors terug te schroeven. Doordat het grondwaterpeil nu kunstmatig laag wordt gehouden ten gunste van agrariërs en veehouders, dreigt in de omgeving grote schade aan de funderingen van huizen en gebouwen. Daar weet de familie Dekker alles van. Hun oude kop-rompboerderij in het Friese veenweidegebied breekt bijna in tweeën doordat die langzaam wegzakt in de polder.
Ons onderzoek Verzakte huizen gaat over deze funderingsproblemen. Met name in de veengebieden in Friesland en het Groene Hart tussen de grote steden wordt de waterstand kunstmatig extreem laag gehouden. Dat is gunstig voor de boeren: als het water hoger komt, zakken zware machines makkelijker weg, krijgen de koeien natte poten en is de gewasopbrengst lager.
Schade aan huizen
Maar het heeft grote gevolgen: de lage grondwaterstand is één van de oorzaken van de bodemdaling die zich op veel plekken in Nederland voordoet. En daardoor ontstaat weer schade aan funderingen en aan huizen, zoals bij de Dekkers. Het Kenniscentrum Aanpak Funderingsproblematiek (KCAF) doet nu onderzoek om de precieze oorzaak van de schade aan de boerderij aan te wijzen. ‘Waarschijnlijk speelt de lage grondwaterstand een grote rol,’ denkt Pieter Dekker. ‘De boerderij staat in veenweidegebied en het veen klinkt langzaam in doordat het droog komt te staan. De extreem droge zomer van 2018 heeft het proces versneld.’
‘Geen commentaar’
Al eerder hebben Pieter en Ellen Dekker hun verhaal verteld in de krant. Dat heeft kwaad bloed gezet bij boeren in de omgeving, omdat zij zeggen dat de grondwaterstand wordt verlaagd vanwege deze boerenbedrijven. Als we in Spanga langsgaan bij de buren van de Dekkers, merken we dat zij geen vrienden hebben gemaakt. Geen enkele boer in de omgeving wil met ons praten. Dat de Dekkers de krant hebben opgezocht, wordt hen niet in dank afgenomen: ‘In de media met de vinger naar elkaar wijzen, dat doe je niet op het platteland.’ Eén van de buren wil wel kwijt: ‘Als je in veenweidegebied woont, weet je dat je huis kan verzakken.’
Landbouwfunctie continueren?
LTO Nederland erkent de problemen die de lage grondwaterstand met zich meebrengt en denkt ook na over mogelijke maatregelen. Voorzitter LTO Noord Trienke Elshof: ‘Het is lastig, want in veenweidegebied zijn nu eenmaal tegengestelde belangen van boeren en huizenbezitters. De provincie heeft bepaald dat een gebied de functie ‘landbouw’ krijgt en daar hoort een bepaald waterpeil bij.’ Zij voegt hieraan toe: ‘Nadenken over hoe je omgaat met het waterpeil in veenweidegebieden is ook nadenken over de vraag of in bepaalde gebieden de huidige landbouwfunctie gecontinueerd kan worden. Daar lopen we als LTO niet voor weg.’
