‘Boeeeee!’ Een stal vol loeiende koeien staat klaar om de wei in te dartelen. Als de deuren op gaan huppelen ze één voor één in draf richting het verse gras. Boerin Heleen Lansink kijkt met genoegen naar haar koeien in de buitenlucht. ‘Fantastisch, alle koeien met de kop naar beneden die gras vreten. Pure magie.’
Het is een schilderachtig plaatje: koeien die grazen in een typisch Hollands boerenlandschap. Heleen wordt er blij van, maar niet alleen omdat het er mooi uitziet. Koeien die regelmatig buiten lopen, stoten ook minder ammoniak uit. ‘Want dan komt de poep en plas apart in de wei,’ legt Heleen uit. ‘In de stal komen de mest en urine samen in de mestput. De combinatie van die twee zorgt voor meer uitstoot van ammoniak. En ik heb nog nooit een koe tegelijk zien poepen en plassen.’
Heleen wil graag haar steentje bijdragen aan het terugdringen van de uitstoot van ammoniak. ‘Die ammoniak heeft zijn weerslag op de natuur en de omgeving om ons heen. Zover het in mijn macht ligt, wil ik daar graag iets aan doen.’
Heleen twijfelt er niet aan dat er bewogen moet worden. Ze vindt het ondertussen erg vervelend dat de boeren vaak de zwarte piet toegespeeld krijgen. ‘In stukken in de krant. "De boeren doen dit, de boeren doen dat". We zijn slecht voor de biodiversiteit, wordt er dan geschreven. Het werkt heel demotiverend, als je inspanningen doet die niet worden gezien, beloond of opgepikt.’
Voor het onderzoek Boer en Beleid bekijken we wat het aandeel van de landbouw is in de schade aan de natuur door uitstoot van ammoniak. Heleen mailde ons omdat ze graag wil laten zien dat er ook genoeg boeren zijn die hun stinkende best doen om te minderen. Ze stuurt niet alleen de koeien de wei in. Ze zoekt ook naar andere oplossingen. Zo verdunt ze onder meer de mest met water voordat het uitgereden wordt. ‘Op die manier vervliegt er minder ammoniak. Dat scheelt ook weer.’
Tijd en geld
Die zoektocht kost tijd en geld. Dat is een enorme uitdaging in een sector waar het al moeilijk genoeg is om je hoofd boven water te houden. ‘Als we als sector vooruit willen komen, dan moeten de stappen voorwaarts ook beloond worden. Dat is nu niet het geval,’ bepleit Heleen. ‘Als je zonnecollectoren op je dak wilt hebben, krijg je ook financiële steun. Hetzelfde geldt voor elektrisch rijden en fietsplan-projecten. Je merkt dat als er een stimulans tegenover staat er harder bewogen wordt.’
Boeren moeten volgens Heleen in beweging komen, maar constateert ook dat boeren erg gehecht zijn aan hun routines. Ze vinden verandering lastig en doen al tientallen jaren hetzelfde. ‘Je gaat ‘s ochtends nog steeds om 6 uur je bed uit. Je doet dezelfde werkzaamheden, dat ritme zit gewoon in de genen.’
Hoe mooi zou het zijn als we ons inkomen kunnen behouden, maar de veestapel met de helft kunnen verminderen
De roep om minder dieren om het ammoniakoverschot op te lossen, bekijkt Heleen met gemengde gevoelens. Ze denkt dat veel boeren daar tegen zullen zijn. ‘We zijn grootgebracht met het idee van schaalvergroting, schaalvergroting en nog eens schaalvergroting. Het zou voor ons boeren wel een stuk makkelijker zijn als er minder dieren zijn. Maar ja, wie moet dan koeien wegdoen?’
Minder vee kan volgens de boerin uit Haaksbergen alleen als boeren een betere prijs voor hun producten krijgen. ‘Hoe mooi zou het zijn als we ons inkomen kunnen behouden, maar de veestapel met de helft kunnen verminderen,’ filosofeert Heleen. ‘Alle boeren zouden daarvoor tekenen. Lijkt me gek als je dat niet doet.’
Vlak na het interview maakte Friesland Campina bekend dat boeren die zich extra inspannen voor de biodiversiteit en duurzaamheid, mogelijk vanaf volgend jaar meer betaald gaan krijgen per liter melk. Het is afwachten of dit in de praktijk ook doorgevoerd wordt en of veel melkveehouders dit zal doen overstappen op een andere manier van boeren.
