Nabuurs reageert stellig als ik hem vraag wat hij vindt van bos dat verdwijnt in ruil voor andere natuur. ‘Bos weghalen voor heide of stuifzand is de omgekeerde wereld. Omvorming naar andere natuur is één van de grootste oorzaken van het afnemende bosareaal in ons land. Je verliest veel CO2 omdat bij deze totale kap ook de grond wordt afgeschraapt. Gemiddeld wel 500 ton per hectare.’

De reden dat bos weggehaald wordt voor andere natuur zoals heide, is dat we in Europese verdagen hebben afgesproken om bedreigde dier- en vegetatiesoorten te beschermen en het teveel aan stikstof te beperken. Daarvoor is vaak uitbreiding van areaal (verspreidingsgebied van dier- en plantensoorten, red.) zoals heide en stuifzandgebieden nodig. Want dat is goed voor de Nederlandse biodiversiteit. Maar volgens Nabuurs is het wel volledig tegenstrijdig met andere doelstellingen die we hebben. Zo wordt er bijvoorbeeld in het klimaatakkoord gesteld dat we er alles aan moeten doen om de vermindering van bos tegen te gaan, en dat we ons best moeten doen om juist meer bos aan te leggen.

Klimaat

Als hoogleraar Europees bos zet Nabuurs zich ook in voor méér en beter functionerend bos. In Europa leggen bomen op dit moment ongeveer 10 procent van de totale CO2-uitstoot in de EU vast en volgens Nabuurs kan dit omhoog. In opdracht van de klimaattafel Landbouw en Landgebruik werkt de hoogleraar nu met 38 partners uit de Nederlandse bos-natuur-houtsector aan pilots voor slim klimaatbeheer van ons bos.

‘De afgelopen 30 jaar is er nauwelijks geïnvesteerd in de Nederlandse bossen. In die jaren is er ook vrij weinig gekapt. We hebben altijd gedacht dat het dunnen van het bos (individuele bomen in een bos omhakken zodat omliggende bomen meer kans krijgen om te groeien, red.) effectief was, maar dat bleek op veel plekken tegen te vallen. Daarom doen we nu bijvoorbeeld proeven met kleine percelen groepenkap, waarbij op een klein stuk bos bomen worden omgehakt en opnieuw geplant worden. Doordat er geen andere bomen meer staan is er meer licht en heeft het nieuwe bos meer kans om te groeien. We planten ook een breed scala aan soorten om te zien welke soorten goed bestand zijn tegen klimaatverandering.'

Actieplan Bos en Hout

Ook zet Nabuurs zich in voor de aanleg van meer bos. Met de steun van grote spelers in de bos- en hout sector schreef hij samen met stichting Probos en twintig andere partijen een plan voor meer bos, beter bosbeheer en meer houtoogst: het Actieplan Bos en Hout. Opvallend is dat één van de doelen van dit plan is om voor 2050 100.000 hectare meer bos aan te leggen. Het plan werd ondertekend door minister-president Mark Rutte en de toenmalig staatssecretaris van Landbouw en Natuur, Sharon Dijksma.

Of die 100.000 hectare uiteindelijk gehaald gaat worden, is voor Nabuurs ook nog de vraag. ‘Onder de maatregelen van de klimaatpilots testen we juist in de bosuitbreiding combinaties van functies, bijvoorbeeld met kippenuitloop, of met waterberging. Je ziet dat bij die combi’s de bosuitbreiding er wel slaagt. Maar het gaat langzaam. Provincies zullen hier een belangrijke rol moeten gaan spelen; zij hebben nog steeds de doelstelling van uitbreiding van de Ecologische hoofdstructuur. Die gronden hebben zij al in eigendom en kunnen gemakkelijk voor een deel bebost worden. Dit is goed voor CO2-vastlegging en om producten voor de bio-economie te produceren en het gaat hand in hand met biodiversiteit.'

In het plan werden specifieke gebieden aangewezen waarin extra bos geplant kan worden. Opvallend is dat in sommige van die gebieden nu juist gekapt wordt vanwege de biodiversiteitsdoelen, zoals in het Drents Friese Wold. ‘Dat is heel tegenstrijdig. Ik begrijp dat dit voor mensen gek is, dat ze horen dat het een kansrijk gebied is voor de aanplant van extra bos, en tegelijkertijd zien dat bos gekapt wordt voor andere natuurdoelen.’

‘Bos speelt een belangrijke rol in onze klimaatdoelen. Er wordt beslist dat natuur zoals heide heel belangrijk is voor onze biodiversiteit, maar het belang van bos voor ons klimaat moet een sterkere rol krijgen in de afweging of bomen gekapt gaan worden of niet,’ aldus Nabuurs.