Dit speelt ook bij Marieke en Robbert. Zij werken in de gehandicaptenzorg en kregen (vermoedelijk, want nooit getest) in maart 2020 COVID-19. Robbert weet vrijwel zeker dat hij het op zijn werk heeft opgelopen -hij hielp een hoestende cliënt die later besmet bleek- en dat hij vervolgens zijn vrouw heeft besmet. In maart zijn zij beiden een jaar ziek en gaan ze terug naar 70 procent van hun laatstverdiende loon. Marieke: “Ik vind dit niet eerlijk. Wij werken in de zorg, wij helpen mensen. Het kan toch niet zo zijn dat wij daar privé door in de problemen komen.”

Lees hier hun hele verhaal:

COVID-19 is voor zorgmedewerkers sinds 1 april 2020 een erkende beroepsziekte. Kun je daarmee ook een schadevergoeding krijgen? Het simpele antwoord is: nee.

Causaal verband

Als je in Nederland ziek wordt waarbij je het vermoeden hebt dat dat komt door je werk, ga je naar je bedrijfsarts. Die kan vaststellen of er sprake is van een beroepsziekte. Dat geldt ook voor COVID-19: een bedrijfsarts meldt dit bij het Nederlands Centrum voor Beroepsziekten (NCvB) en jouw ‘geval’ wordt meegenomen in de statistieken. Zo had het NCvB op 28 januari 2099 meldingen van COVID-19 als beroepsziekte ontvangen. Daarvan zijn 1724 (82 procent) zorgmedewerkers.

Echter, met zo’n melding op zak onderscheid je je niet van iemand anders die ‘gewoon’ ziek is geworden. Als je niet meer (volledig) kunt werken kom je in het sociale zekerheidsstelsel terecht en krijg je dezelfde uitkering als iemand die door een andere oorzaak ziek is geworden. Afhankelijk van je CAO kun je eventueel nog een loonaanvulling krijgen vanwege je beroepsziekte.

Edwin Bosch: “Als je je werkgever aansprakelijk wilt stellen voor je beroepsziekte omdat je vindt dat die verantwoordelijk is en je wilt een schadevergoeding, dan kun je een vordering tegen hem indienen. De bewijslast ligt dan bij jou als zieke werknemer. Jij moet het causaal verband aantonen tussen jouw COVID-19-besmetting en jouw werkplek. En dat is bij zo’n pandemie èrg lastig. Je kan in theorie overal besmet zijn geraakt.”

Omkeringsregel

“Er is wel een klein kansje”, zo legt Bosch uit. “Er bestaat zoiets als de ‘omkeringsregel’. Als je kunt aantonen dat je werkgever tekort is geschoten in het beschermen van jou als werknemer en het letsel dat je hebt als gevolg van dat tekortschieten kan ontstaan, dan wordt het causaal verband aangenomen.” Dan hoef je dus niet met keihard bewijs te komen dat je ziek bent geworden op je werkplek. Als voorbeeld noemt Bosch een situatie waarbij een werknemer volgens de Arbeidsomstandighedenwetgeving maximaal 23 kilo mag tillen. In zijn werk tilt hij dagelijks echter 40 kilo en hij kan dat ook aantonen. Wanneer hij vervolgens aantoont dat hij rugklachten heeft, die door overbelasting kunnen ontstaan, dan wordt het verband tussen de werkzaamheden en de rugklachten aangenomen. Tenzij de werkgever aantoont dat dit verband er niet is.

Bosch: “Als het gaat om COVID-19 kun je dus proberen om aan te voeren: mijn werkgever is tekort geschoten. Ik moest maandenlang werken zonder goed mondmasker en nu heb ik Covid-19. In ziekenhuizen hadden ze al vrij snel het juiste materiaal. Maar in de thuiszorg en verpleeghuizen niet. Met de omkeringsregel zou je wellicht nog een eind kunnen komen.”

En als de werkgever zich verschuilt achter de richtlijnen van de overheid of achter schaarste van mondkapjes? Bosch: “De rechter verlangt vaak dat een werkgever meer doet dan de Arbowet of de richtlijnen van de overheid voorschrijven: dat zijn namelijk minimumnormen. De zorgplicht van een werkgever houdt in dat hij zèlf onderzoek moet doen naar de risico’s die werknemers lopen. Dan kun je kijken naar Mark Rutte: maar die heeft er ook geen verstand van, dat is geen epidemioloog.” Ook schaarste is geen valide argument volgens Bosch. “Je moet als werkgever in ieder geval je best hebben gedaan om aan goede mondmaskers te komen.”

En toch. Het aantonen van het causale verband tussen je werkplek en COVID-19 blijft volgens Bosch het probleem. “Ik vraag me af of de rechter met de omkeringsregel aan de gang wil gaan. Die zal toch snel zeggen dat het verband tussen het werk en de besmetting te onzeker is.”