‘Toen ik ’s nacht even bij haar ging kijken of ze lekker lag te slapen, vond ik haar naast haar bedje, zonder een dekentje, gewoon op de grond. Ze had alleen het knuffeltje vast dat ik haar had gegeven. En ze had de grote lamp in de kamer aangedaan weet ik nog.’ Ons onderzoek Uithuisgeplaatste kinderen roept bij tipgever Ellen veel herinneringen op. Elf jaar lang heeft zij in haar eigen gezin pleegkinderen opgevangen. En dat is haar niet in de koude kleren gaan zitten.
Het begon met crisisplaatsingen, vertelt Ellen vanaf de bank in haar huis in Hengelo. Ze krijgt een telefoontje dat er een politie-inval zou zijn in een woning in de buurt en dat daarbij de kinderen bij de ouders weggenomen worden. ‘Of ik één van die kinderen, een meisje van 4 jaar wil opvangen.’ De volgende ochtend staat er een gezinsvoogd voor de deur die haar een hoopje deken in de armen drukt. ‘Toen ben ik dat meisje maar eens voorzichtig uit die deken gaan pellen, om te kijken hoe ze eraan toe was en of ik een beetje contact kon maken.’ Het meisje blijkt zwaar verwaarloosd. ‘Ze was klein, mager en haar tandjes waren zwart. Ze had een vuil hemdje en een luier aan. En verder niks.’
Ik moest echt met beide benen op de grond blijven staan en rustig adem halen
Ernstig verwaarloosde kinderen
Ellen heeft even geen idee wat ze moet doen. ‘Ik moest echt met beide benen op de grond blijven staan en rustig ademhalen. Maar ja jij bent de pleegmoeder dus jij hebt vanaf dat moment de leiding. Ik heb haar vervolgens gedoucht, de haartjes gewassen, schone kleren aangetrokken en lekker iets te eten en drinken gegeven.’ Het verzorgen gaat Ellen goed af, maar ze vindt het confronterend om te zien hoe sommige kinderen er aan toe zijn. ‘Deze kinderen zijn soms zó verwaarloosd en beschadigd. Ik kon me daar van tevoren helemaal geen voorstelling van maken. Dit vierjarige meisje bijvoorbeeld ging met broodje en al onder de tafel zitten. En ’s nacht kroop ze uit haar bedje om op de grond verder te slapen. Ik vond dat hartverscheurend.’
Gespecialiseerd pleeggezin nodig
Het meisje wordt uiteindelijk na drie maanden in een gespecialiseerd pleeggezin geplaatst. ‘Haar gedrag bleek uiteindelijk niet te hanteren binnen ons gezin,’ vertelt Ellen. ‘Ze krijste, smeerde poep op de muren en maakte alles kapot. Dit meisje had ook al zoveel meegemaakt. Ik begreep waar haar gedrag vandaag kwam, maar ik wist gewoon niet hoe ik ermee om moest gaan. En dat voelde als falen.’ Gemiddeld wordt één op de drie plaatsingen in een pleeggezin voortijdig afgebroken. Volgens de richtlijn Pleegzorg ligt dit percentage in Nederland zelfs op 45 procent. Als er sprake is van een ongeplande én ongewenste voortijdig afgebroken plaatsing spreek je officieel van een breakdown. Dit heeft vaak een grote impact op het pleegkind, dat wéér een negatieve ervaring moet verwerken, én op het pleeggezin. Het is een bekend fenomeen dat pleegouders vaak blijven zitten met een groot schuldgevoel, of zoals Ellen het gevoel gefaald te hebben.
Ook twee langdurige plaatsingen gaan mis
Na verschillende kortdurende crisisplaatsingen komen er twee jongens voor langere tijd in het Hengelose pleeggezin wonen. Ellen vertelt dat dit in het begin heel erg goed gaat. ‘Ze konden zich goed aanpassen en werden makkelijk door de andere kinderen in het gezin opgenomen.’ Maar dat verandert als ze ouder worden en hun gedragsproblematiek meer naar voren komt. Volgens Ellen uit zich dat bij één jongen in woedeaanvallen waar ze zich geen raad mee weet. ‘Ik ben niet pedagogisch opgeleid en ik had het gevoel dat ik de handvatten miste om er op een goede manier mee om te gaan. Dan lag ik in bed en dacht ik: oh jongens dit kan toch niet. Niet voor hen en niet voor mijn eigen kinderen.’ Beiden jongens worden uiteindelijk overgeplaatst; de één naar een gezinshuis en de ander naar een instelling. ‘Zij hebben met hun gedragsproblematiek meer nodig dan alleen de basisveiligheid die ik hen in ons gezin kon bieden.’ Ellen vindt het nog wel moeilijk om erover te praten. ‘Het is een soort rouwproces waar je doorheen gaat , zonder dat je iemand verliest. De oudste had zeven jaar bij ons gewoond en was negen jaar toen hij wegging.’
‘Het was een intensieve periode’
Ellen vat 11 jaar pleegzorg samen als een ‘intensieve periode’. ‘Ik ben goed in dat eerste stukje; een kindje verzorgen en het geborgenheid geven. Maar wat er daarna bij komt kijken, in de opvoeding van kinderen die zó beschadigd zijn, dat heb ik van tevoren niet goed ingeschat.’ Ze onderstreept het belang van een goede voorlichting, met name over hechtingsproblematiek. Maar ze stelt ook dat je pas weet wat het écht inhoudt als je het meemaakt. ‘Het zijn vaak kinderen die voor het leven beschadigd zijn. Die draaien niet zomaar mee in een ‘gewoon’ gezin. Dat vergt soms een professionelere benadering. En ik had dat gewoon niet in huis. Dat voelt soms als falen, maar aan de andere kant weet ik dat ik gewoon mijn stinkende best heb gedaan om het zo goed mogelijk te doen.’
