Thuis wil de groene bak nog weleens stinken, maar bij Attero, de grootste gft-verwerker van Nederland, ruikt het gek genoeg appeltjesfris. We zijn er op bezoek om opheldering te krijgen, want: waarom zijn ze nou niet blij met al die hippe composteerbare plastics? Het is toch fijn dat je iets weg kan gooien zonder dat het voor vervuiling zorgt?
De dampende zwarte hopen waar we tussendoor lopen geven vrijwel geen geur af. ‘We zuigen er zuurstof doorheen,’ licht marktanalist Tim Brethouwer van Attero toe. Samen met zijn collega, woordvoerder Robert Corijn, leidt hij ons voor ons onderzoek naar de Plasticplaag over hun terrein in Wilp, onder Deventer. Ze verwerken er tonnen gft uit onder andere de provincies Utrecht en Gelderland.
We komen langs de vergistingsinstallatie waar ze biogas opwekken, we passeren de zeef waar de ingenomen stroom gft-afval eerst doorheen gaat, en vervolgens zien we een paar mooie zwarte bergen. ‘Ons eindproduct. Dat kan zo het land weer op,’ zegt Tim niet zonder trots. Dan komen we bij nog zo’n mooie zwarte berg, maar dan met een hoop rotzooi ervoor. Groen, geel en rood plastic springt uit de donkere compost. Het meeste is ondefinieerbaar, maar een witte frisbee, een cappuccino-pad en een schoen zijn duidelijk te herkennen.
‘Composteerbare schoenen of wikkels van tijdschriften voegen niets toe aan compost’
‘Dit is dus het probleem,’ wijst Tim. Maar deze schoen is toch niet composteerbaar? ‘Nee, deze niet, maar tegenwoordig verkopen ze overal composteerbare varianten van,’ meent Tim. Hij telde al meer dan 200 producten. ‘Composteerbare schoenen, composteerbare tijdschriftwikkels, composteerbare kussens, composteerbaar bestek…. En het is alleen maar marketing, want het voegt niets toe aan het composteringsproces en de kwaliteit van de compost.’
Het ligt ook niet lang genoeg in onze Nederlandse composteerinstallaties om helemaal af te breken, valt collega Robert hem bij. ‘Wij hebben de ideale omstandigheden gecreëerd om gft-afval in een paar weken af te breken. Zo’n composteerbaar bakje moet veel langer in een installatie liggen. En in de natuur composteert het al helemaal niet. PLA (polymelkzuur, waarvan veel afbreekbare plastics zijn gemaakt, red.) heeft daarvoor een temperatuur nodig van minimaal 55 graden.’
Gewoon plastic niet te onderscheiden van afbreekbare broertje
Het gaat de heren van Attero er niet alleen om dát de composteerbare producten in de gft-stroom terechtkomen, maar ook dat er door de verwarring meer gewóón plastic in het gft komt. ‘Wij noemen dat insleep. Dat consumenten dus een plastic bakje per ongeluk bij het gft gooien, omdat ze de gewone niet kunnen onderscheiden van hun afbreekbare broertje.’ In 2000 had Attero minder dan 1 procent vervuiling in het gft, vertelt Tim, en dit jaar was het 4 procent: ‘Hoe verwarrender afvalscheiding wordt voor consumenten, hoe meer vervuiling wij aantreffen.’
Composteerbare producten maken dus een janboel van de gft-stroom. En ze voegen niks toe aan de Wilpse compost als ze wel (deels) afbreken. Robert: ‘Het breekt af tot water en CO2. Aan de kwaliteit van onze compost voegen dit soort producten niks toe. Dat is toch niet circulair?’ Hij bedoelt dat de verpakking verdwijnt in plaats van dat die opnieuw gebruikt wordt. Dat laatste is eigenlijk de bedoeling in de 100% circulaire economie die de rijksoverheid voor ogen heeft in 2050. ‘We kunnen deze producten dus technisch gezien wel verwerken,’ zegt Tim. ‘En we doen het ook soms wel als bedrijven ze apart en helemaal schoon inleveren en er extra voor betalen, zoals soms bij koffiebekers gebeurt. Maar dat is een heel ander proces. Gewoon in de gft-stroom vervuilt het alleen maar.’
‘Composteerbare inzamelzakjes zijn oke, schoenen worden verbrand’
Weg dus met al de composteerbare bakjes, zakjes, koffiebekers en bestekjes in ons gft? Niet helemaal, menen de heren. De enige composteerbare producten die Tim en Robert namelijk wél toejuichen, zijn de producten die ervoor zorgen dat mensen hun gft beter scheiden van het andere afval. Robert: ‘Bijvoorbeeld de inzamelzakjes van het gft, theezakjes, koffiepads en natuurlijk de fruitstickers. Die helpen om zoveel mogelijk te composteren. Maar dan moeten ze wel zo ontworpen worden dat ze de compost niet kunnen vervuilen, dus bijvoorbeeld niet stiekem een dun laagje fossiel plastic zoals pvdc (vaak gebruikt als laminaatfolie, red.) bevatten, wat nu soms het geval is.’ En de schoenen? ‘Makers en consumenten denken waarschijnlijk serieus dat ze goed bezig zijn, maar in de praktijk worden ze gewoon verbrand.’
