Volgens D66-Kamerlid Tjeerd de Groot is dé oplossing voor het stikstofprobleem de zogenoemde kringlooplandbouw. En ook voor minister van Landbouw Carola Schouten is de kringlooplandbouw de toekomst. Haar ministerie schreef daarover: ‘Hierbij komt zo min mogelijk afval vrij, is de uitstoot van schadelijke stoffen zo klein mogelijk en worden grondstoffen en eindproducten met zo min mogelijk verliezen benut.’ Gaat kringlooplandbouw het stikstofprobleem oplossen? Hoe moet dit er in de praktijk uit gaan zien? En welke gevolgen heeft dit, niet alleen voor de boeren, maar ook voor de consument?

Deze vragen gaan we onderzoeken. Als eerste bellen we met pluimveehouder Henk-Jan van Essen uit Kootwijkerbroek. Hij heeft een kleine pluimveehouderij met tienduizend kippen (een gemiddelde pluimveehouder heeft veertigduizend kippen). Hij en zijn drie kinderen leven van dit relatief kleine kippenbedrijf.

U moet straks een kringloopboer worden volgens landbouwminister Carola Schouten. Wat vindt u van dit idee?

Tja, wat is dat dan vraag ik me af, die ‘kringlooplandbouw’ waar zij het steeds over heeft? Het is mij niet duidelijk. Volgens mij is het een verkapte manier om de helft van de boeren kwijt te raken. Afgelopen jaren is het beleid van de overheid, maar ook van de banken, steeds gericht geweest op groter, groter en groter worden. Investeren tot het water je aan de lippen staat. Een ander alternatief is óns nooit voorgehouden. En nu dit! De boeren zijn de speelbal geworden van zwabberend beleid van de overheid. En nu zijn we door de stikstofaffaire slachtrijp voor de opkoopregeling van de overheid.



Maar goed, het land loopt vast. Er moet iets gebeuren en de veestapel heeft een heel groot aandeel in de stikstofuitstoot.

Kijk, ik heb ervoor gekozen om klein te blijven als bedrijf. Maar dat is keihard werken en de moeilijkst begaanbare weg want alles is gericht op groei. De banken maar ook de hele agro-industrie eromheen, willen dat ik groei. Bijvoorbeeld onze stallen: wij hebben nog een traditionele eenlaags kippenstal, hierdoor kunnen we veel minder kippen kwijt. Maar als ik had geluisterd naar de banken en de industrie had ik een volièresysteem moeten plaatsen waar kippen boven elkaar opgehokt kunnen worden. Dan had ik op hetzelfde oppervlak dubbel zoveel kippen kunnen houden. Maar mensen beseffen niet dat je daarmee ook de problemen binnenhaalt. De industrialisatie van onze veestapel heeft juist geleid tot grote problemen.

Wat bedoelt u?

Nou, kijk naar de fipronil-affaire. Mestkevers zijn de natuurlijke vijand van de bloedluis. Doordat de mest het hele jaar in onze stal blijft liggen kunnen die kevers hun werk doen. Maar in moderne stallen is er een mestband, de mest wordt elke week afgevoerd maar daarmee verdwijnen ook de mestkevers die de bloedluizen eten. En die luizen gaan we dan weer met chemische troep te lijf (fipronil wordt gebruikt op bloedluis te bestrijden, red.). Zo kweken we dus ons eigen probleem.

Dan kan ik me voorstellen dat u het nieuwe landbouwbeleid wel ziet zitten?

Ik ben altijd tégen de intensieve veehouderij geweest. Zo hebben wij hard actie gevoerd tegen een megastal in ons gebied (die er toch gekomen is). Aan de andere kant vraag ik me af of we door nu zó hard te saneren niet de hele sector om zeep helpen en dan vooral de boeren die juist klein zijn gebleven en minder draagkracht hebben om te investeren in alle eisen die telkens opnieuw gesteld worden. Het is regel op regel. Het klinkt misschien politiek mooi, een ‘kringlooplandbouw’. Maar hoe dan? Dan zouden bijvoorbeeld de koeien weer op het land moeten om de grond te bemesten maar dat mocht juist niet meer omdat het voor teveel ammoniakuitstoot zorgde. Er zijn zóveel belangen en regels die meespelen. Ik denk dat de boeren hard getroffen worden, ook al beweert de minister dat er onder haar bewind niet gedwongen gehalveerd wordt. Hoe ze de sector concreet willen omvormen en welke consequenties dat voor ons bedrijf heeft is mij niet duidelijk. Maar ik volg mijn eigen weg en mijn eigen kop. Ik ben ervan overtuigd dat we weerstand moeten bieden als boeren want nu gaat het weer over onze hoofden heen en niet mét ons.