Een elektronisch apparaatje met de effecten van een klassieke sigaret, maar dan minder schadelijk voor de gezondheid. Het klinkt als een wondermiddel. Onder scholieren is het apparaat populairder dan de gewone sigaret. Maar met de recente dodelijke vape-slachtoffers in de VS rijst de vraag: moeten we ons zorgen maken over onze dampende jeugd? We zetten de feiten op een rij.
Uit onderzoek van het Trimbos-instituut (2017) blijkt dat 28 procent van de scholieren tussen de 12 tot 16 jaar ooit een e-sigaret heeft gebruikt, tegen 17 procent die ooit tabak heeft gerookt. Volwassenen gebruiken de e-sigaret met name om te stoppen met het roken van tabak, maar voor jongeren kan het juist de eerste kennismaking met nicotine zijn.
Op internet wordt handig ingespeeld op de experimenteerdrift van jongeren. Zo wemelt het van de filmpjes van influencers die allerlei trucjes doen met de damp van een e-sigaret en grote rookpluimen uitblazen. Daarbij zorgen ook alle smaakjes van de zogenoemde e-liquids – zoals fruit, chocolade, cola, menthol en vele andere – dat jongeren eerder een e-sigaret kiezen dan een klassieke sigaret.
Shisha-pen
Het roken van een e-sigaret wordt dampen of vapen genoemd. Een variant op de e-sigaret is de shisha-pen die een aantal jaar heel populair was onder jongeren. Een shisha-pen is een verdamper in de vorm van een pen die in allerlei kleuren en smaken verkrijgbaar is.
Ook in het buitenland neemt het aantal jonge gebruikers toe, blijkt uit een grootschalig onderzoek van de Amerikaanse Food and Drug Administration (FDA). Het onderzoek toonde sinds 2017 een verdubbeling aan van het aantal scholieren dat de e-sigaret wel eens heeft geprobeerd. In 2019 gebruikten ongeveer 5 miljoen van de jongeren de e-sigaret wel eens, waarvan 1 miljoen dagelijks.
Hoe schadelijk is de e-sigaret eigenlijk?
Moeten we ons zorgen maken om al die dampende scholieren? De afgelopen maanden zijn in de Verenigde Staten al 47 mensen overleden aan de gevolgen van vapen, blijkt uit een rapport van de Centers for Dicease Control and Prevention, dat zich bezighoudt met het opsporen, behandelen en voorkomen van ziekten. Maar, zo benadrukt Rob de Lange, de woordvoeder van Acvoda, de consumentenvereniging die belangen van onder meer dampers vertegenwoordigt, ‘de e-sigaret is niet de oorzaak van de dodelijke ongevallen. Alle slachtoffers hebben illegale cartridges gebruikt, dat zijn de capsules met vloeistof die in de e-sigaret gaan. Daarin zat onder andere THC, het bestanddeel in cannabis waar je high van wordt en het voor de longen extreem gevaarlijke verdikkingsmiddel ‘vitamine E-acetaat’. Bij alle slachtoffers is dit verdikkingsmiddel aangetroffen in de longen.’
Lees het hele CDC-rapport hier. (https://www.cdc.gov/tobacco/basic_information/e-cigarettes/severe-lung-disease.html#latest-outbreak-information)
Opstapje naar tabak roken?
Illegale cartridges of niet, het wil niet zeggen dat het vapen van legale vloeistof dan wel gezond zou zijn. Vooral over de gevolgen op lange termijn is nagenoeg niets bekend. Maar er is nog een ander risico: Jongeren die eerder een e-sigaret hebben gerookt, hebben meer kans om de overstap te maken naar roken, zo blijkt uit onderzoek van de universiteit van California. De uitkomsten van het onderzoek lijken te bevestigen waar artsen en onderzoekers ook in ons land bang voor zijn: Dat jongeren via de e-sigaret bij tabak uitkomen.
Ook Nederlands onderzoek, uitgevoerd op jonge ratten, lijkt aan te tonen dat jongeren extra gevoelig zijn voor de nicotine in e-sigaretten, wat kan leiden tot een tabaksverslaving. Lees hier meer:
Hoe ziet de regelgeving eruit?
De regelgeving rondom de e-sigaret verschilt per land. In Nederland valt de e-sigaret onder de Warenwet, de algemene wetgeving voor productveiligheid. De tabakswet is niet van toepassing, omdat het product geen tabak bevat. De e-sigaret is hier legaal te koop vanaf 18 jaar.
Maar er zijn ook landen waar de e-sigaret verboden is. In India werd onlangs een verbod aangekondigd op de import, productie en verkoop van e-sigaretten. De e-sigaret zorgt er volgens de Indiase regering voor dat niet-rokers verslaafd raken aan nicotine en gebruik van tabaksproducten, terwijl het juist moest dienen als alternatief om verstokte rokers van tabak af te helpen.
In Engeland wordt de e-sigaret juist beschouwd als een van de meest effectieve manieren om te stoppen met roken. Zo kunnen e-sigaretten een belangrijke rol spelen bij de verbetering van de volksgezondheid, zo constateerde de Britse National Health service (2019) na een grootschalig onderzoek. Zo zou de e-sigaret twee keer zo effectief zijn als nicotinepleisters en nicotinekauwgum. Vanaf 2023 krijgen alle mensen die in het ziekenhuis worden opgenomen en die roken een gefinancierde tabaksbehandeling met de e-sigaret aangeboden.
Terug naar Nederland
Volgens het Nationaal Preventieakkoord moet er in 2040 in Nederland sprake zijn van een rookvrije generatie en moet de samenleving zo zijn ingericht dat kinderen niet meer verleid worden om te beginnen met roken en ook niet langer blootstaan aan meeroken. Daarnaast wil staatssecretaris Blokhuis de verkoop van e-sigaretten in de toekomst verder aan banden leggen. In 2020 wordt het rookverbod uitgebreid met de e-sigaret met en zonder nicotine en in 2022 zullen neutrale verpakkingseisen voor de e-sigaret worden ingevoerd.
