In de particuliere huursector verschijnen regelmatig advertenties die alleen op expats gericht zijn. Lokale woningzoekenden vissen daardoor achter het net. En dat terwijl het discrimineren van woningzoekenden niet mag. Toch wordt de wet die woningdiscriminatie tegen moet gaan nog amper toegepast, blijkt uit onderzoek van Pointer (KRO-NCRV).
In de particuliere huursector is het als lokale woningzoekende moeilijk om ertussen te komen, vooral in regio’s die populair zijn onder expats. Dat zijn bijvoorbeeld de grote steden en de regio Eindhoven. In deze gemeenten kwamen we verschillende advertenties tegen waar zelfs een directe voorkeur voor expats te lezen was, door bijvoorbeeld de term ‘expat only’ te gebruiken. Dat mag niet, maar het gebeurt wel.
Bovendien wordt de kans voor andere woningzoekenden kleiner. “Door die voorkeur van expats zien we dat lokale woningzoekenden verdrongen worden, en dat is kwalijk”, zegt Matthijs ten Broeke van de Woonbond.
Woningdiscriminatie
In verschillende onderzoeken naar woningdiscriminatie komen expats steeds vaker terug. Onderzoeker Bauke Fiere van anti-discriminatievoorziening RADAR ziet daarbij dat expats steeds vaker genoemd worden door verhuurbemiddelaars als goede huurder. Ze deed onderzoek naar woningdiscriminatie door deze bemiddelaars in Eindhoven, door zogeheten ‘mystery calls’ waarbij er getest wordt in hoeverre makelaars meegaan met discriminerende verzoeken. Het merendeel van de makelaars maakt zich hieraan schuldig, maar ze maken wel een duidelijk onderscheid als het expats betreft.
“We merkten dat verhuurbemiddelaars vaak expats als aantrekkelijke groep huurders aanprezen vanwege hun economische positie", zegt Bauke Fiere. Werknemers van ASML blijken volgens het onderzoek populair te zijn, want dat zijn ‘goede huurders’. Een ander vaker genoemd voordeel door makelaars is het feit dat expats tijdelijk huren.
Landelijke monitor woningdiscriminatie
Ook in de nieuwste landelijke monitor woningdiscriminatie (uit 2023) wordt de groep geprezen door verhuurmakelaars, onder meer omdat ze de huurregels niet goed zouden kennen, waardoor er makkelijk te veel huur gevraagd kan worden.
Een huurwoning vinden is voor een expat dus vaak geen probleem. Maar hoge huren en het niet terugkrijgen van de borg komt wel veel voor. “Mensen gaan betalen om problemen te vermijden. En we zijn nieuw in het land, dat maakt ons expats kwetsbaar”, vertelt de Amerikaanse Leah, die in Eindhoven woont.
Register voor verhuurmakelaars
Woningdiscriminatie is hardnekkig, erkent ook Tristan Bons van Vastgoed Nederland, de brancheorganisatie voor vastgoedprofessionals waaronder verhuurmakelaars in de radio-uitzending. “Wij willen graag hard ingrijpen”, aldus Bons. Hij wil dat alle verhuurmakelaars een keurmerk krijgen, zodat er alleen nog maar met geregistreerde makelaars gewerkt wordt.
Dan kun je ook handhaven, legt hij uit. Want nu zijn er voor discriminerende makelaars geen consequenties. “Als ik iemand royeer, doe ik diegene eigenlijk een lol want ze gaan gewoon door zonder regeltjes.” Voor een registermakelaar geldt bijvoorbeeld wel een gedragscode om op eerlijke wijze huurders te selecteren.
Overigens blijkt uit voorgaande discriminatieonderzoeken dat makelaars die aangesloten zijn bij een brancheorganisatie ook meegaan in discriminerende verzoeken.
Gebrekkige handhaving
Woningzoekenden die uitgesloten worden, kunnen zich sinds de invoering van de wet goed verhuurderschap melden bij de gemeente. Toch blijkt uit een enquête van Pointer, opgestuurd naar 14 gemeenten met veel expats (link naar noot met lijstje gemeenten), dat er amper gehandhaafd wordt op woningdiscriminatie. Het aantal meldingen varieert van enkelen tot tientallen per jaar, maar alle gemeenten geven aan dat dit nog niet tot handhaving heeft geleid. Gemeenten stellen dat meldingen juridisch lastig te bewijzen zijn en soms juist weer worden ingetrokken.
“Dat laat vooral zien dat de vorm van een meldpunt nog niet werkt. Gemeenten moeten zelf meer moeite doen, en niet alleen maar afwachten”, aldus ten Broeke van de Woonbond.
De Vereniging Nederlandse Gemeenten geeft in een reactie aan dat ze merken dat veel gemeenten nog zoekende zijn in de aanpak van woningdiscriminatie. Volgens de VNG is “de verhuursector zelf niet in staat om de misstanden volledig aan te pakken, daarvoor zijn de problemen te groot.”
Volgens Merlien Welzijn, Kamerlid voor NSC, is de particuliere huurmarkt nu niet transparant genoeg. Daarom dient ze een voorstel in om vijf miljoen euro uit te trekken voor de start van een landelijk huurregister. Daarin moeten huurcontracten centraal geregistreerd worden, zodat gemeenten zicht op hebben op verhuurders die actief zijn in hun gemeente. Dit zou het gebrek aan transparantie moeten oplossen.
Luister hieronder het radio-item terug:
De strijd om de huurmarkt
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief
Ontvang iedere week onze beste verhalen in je mailbox.
