Het sluiten van spoedeisende hulpposten (SEH) de afgelopen tien jaar in Nederland zorgt voor grotere afstand naar de spoedeisende hulpposten. In Nederland geldt een 45-minutennorm. Dat betekent dat 98 procent van de Nederlanders de spoedeisende hulp binnen 45 minuten moet kunnen bereiken. Die norm wordt gehaald, maar toch zijn er grote zorgen over de toegankelijkheid.

Dit is een productie van ReportersNL, de regionale rubriek van KRO-NCRV Reporter Radio, waarbij in samenwerking met regionale partners Omroep Gelderland, Leeuwarder Courant, Noord-Hollands Dagblad, Dagblad van het Noorden en dataplatform KRO-NCRV Pointer onderzoek is gedaan naar de bereikbaarheid van de spoedeisende hulpposten in Nederland.

Zorgen over vermindering kwaliteit na verdwijnen SEH-post

De vermindering van het aantal SEH’s baart experts zorgen. “Dat gaat wringen”, zegt Menno Gaakeer. Hij promoveerde aan de Erasmus Universiteit op de kwaliteit van de SEH-posten en is ook oud-voorzitter van Nederlandse Vereniging van Spoedeisendehulpartsen (NVSHA). Volgens Gaakeer, die zelf ook SEH-arts is bij het Admiraal de Ruyter Ziekenhuis in Goes, is met het sluiten van SEH-posten het aantal bedden gedaald, terwijl het aantal patiënten gelijk gebleven is. Hij ziet langere wachttijden en een achteruitgang in de kwaliteit van de zorg.

Ook zijn steeds minder SEH goed voorbereid op crowding, de piekbelasting waarop het aantal patiënten in de Spoedeisende Hulp het hoogste is. Deze crowding “is de betonrot van onze acute zorg”, stelt Gaakeer in de reportage. “Dat leidt tot opnamestops, ambulances die moeten uitwijken naar een ander ziekenhuis, en lange wachttijden", aldus de SEH-arts in Goes. Ook stelt hij dat het concentratiebeleid van de overheid, waarin er steeds minder SEH-posten zijn, niet heeft geleid tot minder zorgkosten.

Hij vertelt dat de ingezette trend om SEH-posten te sluiten niet op kwaliteit gebaseerd is.“Echte landelijke kwaliteitsregistratie is er niet, dat is echt een pijnpunt”, aldus Gaakeer. Een eerlijke vergelijking van de kwaliteit van spoedeisende hulpafdelingen mist.

Zorgwoestijn groeit

Het RIVM berekent jaarlijks hoeveel Nederlanders buiten het dekkingsgebied van ziekenhuizen met spoedeisende hulp (SEH) wonen. In 2019 waren dat 33.700 personen.Het einde van ziekenhuis de Sionsberg in Dokkum, het failliet van het IJsselmeerziekenhuis in Lelystad en de recente sluiting van SEH-posten in Stadskanaal en Hoogeveen zijn voorbeelden waarbij de afstand voor sommige burgers tot de dichtstbijzijnde Spoedeisende Hulp flink oploopt.

Uit een analyse van Pointer blijkt dat 1,5 miljoen mensen verder van de SEH-post wonen dan tien jaar geleden.

Samen met Pointer berekenden we waar de zorgwoestijnen liggen. We kijken hoe lang het rijden vanaf jouw huis naar de dichtstbijzijnde spoedeisende hulp is. In totaal wonen 16.030 Nederlanders op een plek waar de SEH meer dan 45 minuten rijden weg is, dezorgwoestijn. Nog eens 12.670 personen wonen aan de rand van zo'n gebied.

Op onderstaande kaart is te zien waar deze gebieden liggen. Dat zijn vooral de Waddeneilanden, het gebied rond Baarle-Nassau, de randen van Zeeuws-Vlaanderen en de Noordoostpolder. Artikel loopt door na de kaart.

Grote impact op gemeenschap

De afgelopen tien jaar zijn er 22 SEH-posten verdwenen. Er zijn nu 80 SEH-locaties in Nederland, waar 24/7 spoedzorg beschikbaar is. De 22 verdwenen posten, er is ook één bijgekomen in Uden,zorgen vooral in de Noordoostpolder, Zeeland en het noorden van Friesland en Groningen voor langere reistijden.

De sluiting van een SEH-post heeft een grote impact op de gemeenschap. Jet Bussemaker, voorzitter van de Raad voor Volksgezondheid en Samenleving, ziet dat het besluit om een SEH op te heffen voor grote onzekerheid zorgt. "Mijn angst is wel dat mensen het gevoel krijgen dat er iets besloten wordt door anderen waar zij helemaal niet bij betrokken zijn. Dat creëert een gevoel van onveiligheid en er niet bij horen.”

In Dokkum streden ze lang voor het behoud van SEH-ziekenhuis de Sionsberg, tot het ziekenhuis in 2012 de deuren moest sluiten. “Het was echt ons ziekenhuis, ons thuis”, vertelt Taeke Visser van Red de Sionsberg in de reportage.“We hadden alleen de Sionsberg. Er werd ons zorg ontnomen, terwijl we wel dezelfde premie betalen als elke andere Nederlander. We hebben ook recht op goede zorg dichtbij”, zegt hij.

Bekijk hieronder welke SEH-posten de afgelopen tien jaar gesloten zijn. Artikel loopt door na de kaart.

Ook op Texel is er de roep om een extra ambulance. Het eiland heeft er nu twee. Als derde optie is daar recent een ‘rapidresponder’ bijgekomen. Dat is een doktersauto die snel ter plaatse is, maar geen brancard kan meenemen. De roep om meer ambulances blijft. Lees hier het artikel van het Noord-Hollands Dagblad.

Hoe erg is het als de dichtstbijzijnde spoedeisende hulp ver weg is?

Het wordt makkelijker om meer locaties voor spoedeisende hulp te sluiten, door een nieuw advies van de gezondheidsraad aan de minister. Geeske Dijkstra, de voorzitter van de EHBO-vereniging in Stavoren en Warns, hoort de bezorgde geluiden wel vaker. Als de inwoners in deze hoek iets overkomt is de dichtstbijzijnde spoedeisende hulp (SEH) in Sneek soms langer dan een half uur rijden, en dat beangstigt. „De minsken hjir binne der absolút net bliid mei”, zegt Dijkstra. Lees het artikel van Arjan Rienks in de Leeuwarder Courant.

Het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sportheeft een discussiestuk opgesteld waarin de toekomst van de acute zorg besproken wordt. VWS verkent een toekomst waarbij er minder SEH’s zijn, en er een scheiding komt tussencomplexe en minder complexe spoedzorg. Het zou betekenen dat het aantal SEH-posten met alle faciliteiten verder afneemt.

Te gast in de studio is Suzanne Kruizinga, voormalig bestuurder van het Wilhelmina Ziekenhuis in Assen. Ze was een van de eerste SEH-artsen in Nederland en gaat in op de consequenties van dit toekomstscenario.



Zondag, 27 september was in Reporter Radio een uitgebreide reportage over de impact van verdwijnende spoedeisende hulpposten te horen: