Een fel protest

Farmers Defence Force houdt vandaag, dinsdag 4 juni, een boerenprotest in Brussel en verwacht daarbij boeren uit acht landen, waaronder Nederland en België. Eén van de punten op het protestpamflet van FDF tegen het EU landbouwbeleid luidt als volgt: "We zijn fel gekant tegen de honderden miljoenen euro’s die de EU jaarlijks besteedt aan uitbreiding van de voedselproductie buiten de EU.”

De boeren van FDF vinden dit valse concurrentie, licht FDF-woordvoerder Sieta van Keimpema de bezwaren nog eens toe. Met als verzwarend feit dat boeren buiten de EU vaak aan ‘veel minder strenge eisen’ (milieu, pesticiden etc.) hoeven te voldoen, aldus Van Keimpema.

Honderden miljoenen

FDF baseert zich bij de stelling over de honderden miljoenen onder meer op een document van de European Parliamentary Research Service dat de boerenorganisatie in handen kreeg. Op dit niet openbare document (door FDF gepubliceerd op hun website) is te zien hoeveel geld er tussen 2007 en 2023 naar welke landen is gegaan, als het gaat om de productie van voedselgewassen. Omgerekend zou het dan een kleine honderd miljoen per jaar betreffen en geen honderden miljoenen. Maar in het document zijn zaken als veeteelt en plattelandsontwikkeling, plus andere zaken die in bredere zin bijdragen aan de voedselproductie, dan weer niet meegenomen.

Via EU Aid Explorer is wel te zien dat vanuit de EU tussen 2007 en 2023 honderden miljoenen euro’s ontwikkelingshulp ten bate van voedselproductie buiten de Europese Unie is gegaan. Maar omdat de definitie van voedselproductie uiteen loopt is een precies getal hierbij wel moeilijk te geven.

Valse concurrentie

Is dat valse concurrentie, wat het voornaamste bezwaar van Farmers Defence Force is? Associate professor Jeroen Candel van de landbouwuniversiteit Wageningen zegt over deze claim dat de Europese boeren qua concurrentie mondiaal juist veel sterker staan dan de arme landen die de EU-ontwikkelingshulp krijgen voor voedselproductie.

Candel: "Veel ontwikkelingslanden zijn gedwongen om de bescherming van hun markt af te bouwen en hun markten meer te openen voor producten vanuit Europa en Noord-Amerika. Deze voorwaarde voor steun van het Internationaal Monetair Fonds en de Wereldbank heeft hen veel kwetsbaarder gemaakt. Ons hele internationale handelssysteem komt juist vooral de boeren in Europa en de VS ten goede. Omdat wij ontzettend veel produceren. Die ontwikkelingshulp is hiermee vergeleken een soort druppel.”

Om de claim van valse concurrentie beter te kunnen beoordelen is het interessant om te zien hoeveel financiële steun Europese boeren zélf ontvangen van de Europese Unie. Wie kijkt naar de begrotingen van de EU over dezelfde periode als het document dat Farmers Defence Force in handen heeft (2007 - 2023), komt dan uit op ongeveer 951 miljard euro aan landbouwsteun voor de EU-boeren. Bijna een biljoen dus. Dit bedrag is gebaseerd op twee zevenjaarlijkse begrotingen van het gemeenschappelijke landbouwbeleid van de EU tussen 2007 tot 2021, doorgerekend naar 2023.

Ontwikkelingshulp goed voor Europa

Waarom gaat er überhaupt zoveel geld van de EU naar landen buiten Europa? Beleidseconoom Roel Jongeneel van het onderzoeksinstituut Wageningen Economic Research: "De rijke landen in de wereld, waaronder Nederland, hebben met elkaar een inspanningsverplichting afgesproken om 0,7 procent van hun Bruto Nationaal Product te besteden aan ontwikkelingshulp (de Oeso-norm, redactie).”

Je kunt van mening zijn dat je als Europese boer niet solidair hoeft te zijn met boeren in arme landen. Toch is de door FDF betwiste ontwikkelingshulp óók goed voor Europa zelf, benadrukt Jongeneel. "Als er honger is in Afrika, zal het vluchtelingenprobleem in Europa groter worden. Verder is het een wereldwijd belang om te zorgen dat ook de voedselproductie buiten de EU milieuvriendelijker wordt.”

Dat kan wel zo zijn, zegt FDF, maar boeren van buiten de EU mogen vaak véél meer. De regels om te produceren zijn in landen buiten de EU minder streng en dat is dus oneerlijk. "Daar hebben ze een punt”, zegt Jongeneel. Omdat niets zo simpel is als het lijkt, benadrukt hij wel dat Europese boeren zelf óók weer van dit verschil profiteren. "Het veevoer dat onze boeren op grote schaal importeren uit onder meer Latijns-Amerika en Noord-Amerika zou op deze manier ook niet meer mogen omdat de sojabonen niet volgens Europese normen zijn gekweekt.”

Oordeel

Ja, Farmers Defence Force heeft gelijk dat er honderden miljoenen gaan naar boeren buiten de EU. Dit is ontwikkelingshulp. Is het ook valse concurrentie? Dat is maar net hoe je het bekijkt. De concurrentiepositie van Europese boeren is sterk en ontwikkelingshulp is belangrijk voor wereldwijde voedselzekerheid. FDF-woordvoerder Sieta van Keimpema in een reactie: "Wij zijn niet tegen voedselproductie buiten Europa, maar zolang de eisen in landen buiten Europa aan boeren minder streng zijn is het valse concurrentie.”