Op donderdag 21 januari 2021 publiceerde apothekersvereniging KNMP de jaarlijkse cijfers over geneesmiddeltekorten. Het aantal geneesmiddelentekorten in Nederland blijkt in 2020 ongekend hoog en is nagenoeg gelijk gebleven ten opzichte van een jaar eerder. In 2020 zijn 1480 tekorten geteld, tegenover 1492 een jaar eerder. Toen was er een verdubbeling. Voorzitter Aris Prins van de apothekersorganisatie KNMP: “We hoopten dat het een eenmalige uitschieter betrof, maar er lijkt nu sprake van plateauvorming op een zeer ongewenst niveau. Patiënten, apothekers en andere zorgverleners ondervinden hier dagelijks enorme last van.”
Het aantal Covid-19 gerelateerde tekorten betrof slaapmiddelen die in het ziekenhuis hard nodig waren maar die de huisarts ook gebruikt bij palliatieve sedatie. Verder waren er in 2020 vooral tekorten van geneesmiddelen die gebruikt worden in de psychiatrie, medicijnen tegen blaasontstekingen, een middel tegen trombose en een veelgebruikt antibioticum. Bekijk hier de infografiek van de KNMP.
Gevolgen
Als het middel dat je normaal gebruikt er niet is, krijg je een alternatief. Dat wisselen van geneesmiddel betekent dat het lichaam zich opnieuw moet instellen en soms krijgt de patiënt te maken met onverwachte bijwerkingen. Zoals Eva:
Patiënt: kwaliteit van leven speelt geen rol
Oplossing blijft uit
In 2019 besloot toenmalig minister Bruins van Volksgezondheid (VWS) extra medicijnvoorraden aan te laten leggen om tekorten te voorkomen. Vijf maanden voorraad zou voor 85 procent van de tekorten een oplossing zijn. Het opbouwen van een voorraad duurt ongeveer 1,5 tot 2 jaar. VWS berekende dat die voorraad 100 miljoen euro per jaar kost en bepaalde dat de helft van dat bedrag betaald zou moeten worden door de fabrikanten en de groothandels. Het ministerie erkende onlangs dat de opbouw van voorraden nog niet is gestart omdat er onenigheid is over wie de rekening betaalt.
Tachtig procent van de medicijnen die we het vaakst gebruiken, is een generiek geneesmiddel. Daarop rust geen patent meer en die zijn goedkoop. Denk aan: pijnstillers, maagzuurremmers, de pil en antibiotica. De massaproductie van die generieke geneesmiddelen vindt voornamelijk plaats in China en India. Maar als er een probleem is, zoals toen de export stilviel tijdens de eerste lockdown, blijkt dat we erg afhankelijk zijn. Daarnaast zorgt de Nederlandse wet- en regelgeving ervoor dat door de vastgestelde maximumprijs de kans op medicijntekorten groter wordt. Ook het zogenoemde preferentiebeleid van verzekeraars speelt hierin een rol. Wanneer er meerdere medicijnen met dezelfde werkzame stof op de markt zijn, vergoeden verzekeraars alleen het middel van hun voorkeur.
Vorig jaar sloeg de KNMP opnieuw alarm. Het aantal meldingen van tekorten verdubbelde. Het tekort aan anticonceptiepillen was zo groot dat vrouwen elkaar via Twitter benaderde om pillenstrips. En voor Parkinson- en epilepsiepatiënten leidden tekorten tot gezondheidsrisico’s doordat zij over moesten stappen op een ander medicijn. Marianne over haar epileptische aanval:
Patiënt: blijvende schade
Het tij keert niet
Zeven jaar geleden, in 2013, werd de geneesmiddeltekortencommissie opgericht. Alle partijen, betrokken bij de geneesmiddelvoorziening, zijn daarin vertegenwoordigd:
fabrikanten, groothandelaren, patiëntenverenigingen, zorgverzekeraars, apothekers en het ministerie. In 2017 kwam daar het Meldpunt geneesmiddelentekorten en -defecten bij, waar fabrikanten in een vroeg stadium tekorten moeten doorgeven. Er zijn verschillende rapporten verschenen, acties gevoerd en brandbrieven geschreven maar het heeft niet geleid tot een structurele oplossing.
Beluister hier de uitzending over de nieuwste medicijntekorten-cijfers met Aris Prins, voorzitter KNMP en het commentaar van Wim Groot, gezondheidseconoom verbonden aan de Universiteit Maastricht.
