‘Onaanvaardbaar’

Wij zijn op pad met Annette Pietersen voor opnames voor de uitzending Omgevingslawaai. Zij is raadslid in Nieuwkoop en woont samen met haar man en kinderen aan de rand van het stiltegebied. Zij gaan vaker de plas op, meestal met hun eigen kano’s. ‘Het hoort écht stil te zijn in zo’n gebied.’

De herrie van vliegtuigen staat in groot contrast met de rust die in het natuurgebied heerst. ‘Er wordt van alles gedaan om dit gebied te beschermen en er wordt echt op geluid gehandhaafd. Dus voor ons is het onbegrijpelijk dat zoiets dan wel mag. Onbegrijpelijk en onaanvaardbaar.’

Niet alleen op de plassen, maar ook in hun tuin is het nog maar zelden lang stil. ‘We zitten hier in de aanvliegroute van de Aalsmeerbaan en van de Zwanenburgbaan, de Polderbaan draait hierover en het afvliegen van de Kaagbaan komt ook nog vaak over.’ Een dag als deze, met een komen en gaan van vliegtuigen, blijkt dus geen uitzondering. ‘Jammer genoeg niet. Er zijn hier echt momenten dat er dagenlang, urenlang elke 2 minuten een nieuw vliegtuig overkomt. De ene sterft weg en dan komt de volgende er vaak al aan. Dus er is continu geluid in een stiltegebied.’

Continu geluid

‘Ik ben hier opgegroeid, zoals veel mensen hier. Vliegtuigen hoorden erbij, dus de tolerantie was altijd behoorlijk hoog.’ Maar die wordt steeds minder door het toegenomen vliegverkeer, vertelt Pietersen. ‘Het aantal vluchten is verhoogd en de vlieghoogte is verlaagd. Er komt hier steeds meer lawaai en dat is echt van de laatste jaren.’

Wat dat met je doet? ‘Het roept irritatie op als dat uren en urenlang is. We zijn hier best gewend dat het een uur of een dag druk is. Dan dachten we: okee, het is even druk, maar daarna was het weer stil. Maar het wordt nu nooit meer stil. Je hebt de hele dag dit patroon.’

Harde geluidspieken geven meeste overlast

Pietersen en haar gezin wonen niet eens direct in de buurt van de luchthaven. Hun woning grenst aan de buitenste geluidscontour rondom Schiphol. Die geluidscontouren geven aan hoeveel geluid vliegtuigen gemiddeld over een hele dag produceren. Bewoners binnen de contouren hebben ernstige overlast van vlieglawaai, maar ook buiten de contouren, zoals in Nieuwkoop, is er veel geluidshinder.

Het vlieglawaai wordt door Schiphol berekend met een rekenmodel gebaseerd op de vluchtgegevens. En wordt, tot frustratie van veel bewoners, dus niet gemeten aan de hand van objectieve geluidsmetingen. ‘Het geluid wordt berekend op basis van gegevens over motoren, vlieghoogte en daarop wordt een verwachte geluidsbelasting gebaseerd. Dat betekent dat perioden van heftige hinder uitgemiddeld worden met periodes van stilte, áls die er nog zijn. Maar daarmee filter je eigenlijk ook die ernstige hinder weg.’ En het zijn nou juist die harde geluidspieken waar zij de meeste last van hebben.

Zelf meten

Volgens die berekeningen van Schiphol zou het vlieglawaai in Nieuwkoop erg mee moeten vallen. Maar dat ligt ver van de realiteit, vindt Pietersen. ‘Wij vinden het nodig dat er daadwerkelijk gemeten wordt als reality check.’

Daarom is Pietersen deze zomer zelf aan het meten geslagen met Explane, een app ontwikkeld door omwonenden, verenigd in de actiegroep SchipholWatch. Met die app kan iedereen met een smartphone zelf het lawaai van een vliegtuig meten. ‘Dat geluid wordt vervolgens gematcht met een vliegtuig in de buurt. En als er een match is, kan je de geluidsmeting van het aantal decibellen van het betreffende vliegtuig insturen naar een database.’

‘Geen rabiate klimaatactivisten’

‘Wij geloven niet meer dat de overheid of Schiphol een meetsysteem gaat maken. Dus we gaan het als burgers zelf doen. Beleidsmakers kunnen het dan niet meer negeren en die kunnen dan Schiphol erop aanspreken dat ze met andere systemen omgaan met geluidhinder. En ik hoop dat zij dan begrijpen dat het hier niet gaat om een aantal rabiate klimaatactivisten, maar om gewone mensen die hier heel veel last van hebben.’

Inmiddels zijn er al meer dan 70.000 metingen via de Explane-app gedaan door omwonenden. ‘Als steeds meer mensen gaan meedoen en meten, krijg je steeds meer data waarmee je ook een betrouwbaarder beeld kunt krijgen.’ Aan verbetering van de app wordt momenteel ook gewerkt door de TU Eindhoven. Die gaat onderzoeken hoe de metingen zo betrouwbaar mogelijk kunnen worden uitgevoerd.

‘Genoeg is genoeg’

Ondertussen is de man van Pietersen, René Kuijf en van beroep IT’er, in de schuur naast het huis bezig met het ontwikkelen van een meetsysteem dat continu vliegtuiglawaai meet. Op de dag van de filmopnames meette zijn apparatuur 300 overvliegende vliegtuigen.

‘Wat mij hoog zit is dat er vanuit de overheid kennelijk nog ruimte wordt gezien voor groei van Schiphol’, merkt Kuijf op. Ik denk dat je moet zeggen: genoeg is genoeg. En dat was voor mij eigenlijk de trigger om te zeggen: kan ik daar zelf iets aan doen?’

Met een Raspberry pi (klein computertje) en een microfoon wordt dag en nacht geluid opgevangen. ‘Dit is nog een soort prototype. We zijn nog een het finetunen.’ Samen met zijn zoon ontwikkelde hij afgelopen zomer zijn eigen meetstation. René legt geduldig uit hoe het werkt: ‘Als het volume van het geluid hier hoog genoeg is en als er lang genoeg voldoende geluid is, dan gaat hij kijken op de data van het Open Sky Network of er in een straal van 2 kilometer om deze locatie heen een vliegtuig is. Als dat zo is, dan rapporteert hij dat aan de Explane-database.’

Die resultaten worden toegevoegd aan de data die mensen verzameld hebben met de Explane-app. Het grote voordeel van zo’n meetstation is dat mensen niet meer bij elk overvliegend vliegtuig naar buiten moeten lopen om de app te activeren. ‘Ook op momenten dat mensen doorgaans slapen, meet dit ding gewoon door. Als dit systeem straks goed genoeg is, willen we het hier in een aantal buurten neerzetten. We zijn nu in overleg met SchipholWatch en Explane en er is voldoende animo om dit systeem ook op andere plaatsen buiten deze gemeente uit te rollen.’

Leendert van den Heuvel, wethouder in het nabijgelegen Bodegraven-Reeuwijk heeft daar wel oren naar. Zijn gemeente ligt ook grotendeels buiten de geluidscontour. ‘Het aantal vliegtuigen is zo toegenomen en ze vliegen heel laag. Tegenwoordig vliegen ze in files achter elkaar met een interval van zo’n anderhalve minuut.’ Ook hij is kritisch op de berekende geluidshinder door Schiphol. ‘Er is niemand meer die nog vertrouwen heeft in die berekeningen. Vorig jaar zij wij zelf ook gaan meten en daar kwam uit dat de hinder zeker op het niveau van de berekeningen van Schiphol uitkwam en hoger.’

‘Ik hoorde vorige week over Explane en heb de app meteen gedownload en uitgeprobeerd en ben onder de indruk van de bruikbaarheid.’ Van den Heuvel ziet wel potentie in Explane en grootschalige uitbreiding van de meetstations die Kuijf ontwikkelt. ‘Het heeft niet zoveel zin om allemaal een eigen systeem te gaan ontwikkelen. Beter één groot netwerk dat met elkaar verbonden is.’