Als zwangerschapsyoga-docent hoorde Ina Heijnen wekelijks verhalen van vrouwen die slecht werden behandeld op hun werk: ‘Ik dacht regelmatig: Dit kan echt niet door de beugel.’ We spreken de bedrijfsdoula voor ons onderzoek naar discriminatie op de werkvloer.
Ina Heijnen vond de verhalen zo schrijnend, dat ze besloot een boek te schrijven met ervaringsverhalen van vrouwen over zwangerschap, moederschap en werk: Spuug op je blouse. Heijnen: ‘Een van de grootste worstelingen die zwangere vrouwen en jonge moeders doorstaan is met hun werk. Ze moeten werken alsof ze niet zwanger zijn, en moeder zijn alsof ze niet werken. Dat is vaak een eenzaam gevecht.’ Naar aanleiding van de interviews met moeders en experts voor haar boek, besloot Heijnen om zwangere vrouwen en jonge moeders als bedrijfsdoula te begeleiden op het werk.
Wat is een doula?
Een gewone ‘doula’ is een soort geboortecoach - geen verloskundige - die zich volledig bezighoudt met het welzijn van de aanstaande moeder (en partner) tijdens een bevalling. Ina Heijnen noemt zichzelf ‘bedrijfsdoula’: iemand die zwangerschap en het beginnend moederschap op het werk begeleidt. Ze geeft tips over hoe het lichamelijk beter vol te houden is, maar ook welke rechten een zwangere heeft.
‘In Nederland is er veel in de wet geregeld voor zwangere vrouwen en ouders, maar er wordt niet gecontroleerd. Dus als een bedrijf zich niet aan de regels houdt, is het aan de vrouw om actie te ondernemen,’ vertelt Heijnen. Dat de verantwoordelijkheid bij de vrouw ligt, kan een probleem zijn, juist omdat zwangere vrouwen niet snel een arbeidsconflict aangaan. ‘Ze kunnen hun energie vaak beter besteden,’ aldus Heijnen.
Ziek door zwangerschap
Heijnen vertelt over een vrouw die in de horeca werkte en nooit ziek was, tot ze zwanger werd en last kreeg van extreme zwangerschapsmisselijkheid. Ze viel erg af in plaats van kilo’s aan te komen. ‘Haar contract werd niet verlengd. Er werd letterlijk tegen haar gezegd: “Als je niet zwanger was geweest, was je contract verlengd”. Die vrouw was zo ontzettend aan het overleven dat ze zei: “Ik weet dat dit niet mag, maar ik kan hier op dit moment niks mee doen. Ik heb alle energie nodig voor mezelf en ik wil dat mijn kind gezond geboren wordt”. Na de geboorte heeft ze snel een nieuwe baan gezocht en gevonden.’
Waar kan een zwangere terecht?
Zwangerschapsdiscriminatie omvat meer dan een tijdelijk contract dat niet verlengd wordt. Ook het niet-toekennen van extra pauzes als dat nodig is, of bijvoorbeeld het blijven draaien van nachtdiensten zijn vormen van zwangerschapsdiscriminatie. Volgens Heijnen is het lastig om als zwangere iets te doen aan zwangerschapsdiscriminatie, zonder direct in een arbeidsconflict te verzanden, zeker als je werkgever voet bij stuk houdt: ‘Ik heb aan verschillende instanties zoals vakbond FNV en het College voor de Rechten van de Mens gevraagd wat vrouwen kunnen doen als een werkgever zich niet aan de regels houdt, bijvoorbeeld als er geen kolfruimte is. Het blijft toch een beetje in de lucht hangen wat er dan gedaan kan worden.’ Je kunt een rechtszaak aanspannen, maar dat komt je werkrelatie natuurlijk niet ten goede. ‘Ik raad vrouwen altijd aan om contact te zoeken met de bedrijfsarts, die kan meedenken over de situatie en de werkgever benaderen.’
Inefficiënt
Heijnen: ‘Ik ben het ermee eens dat zwangerschap geen ziekte is. Maar we vergeten soms dat zwangere vrouwen een mens maken. Daar is energie en aandacht voor nodig, en daar is op het werk nu weinig ruimte voor.’ Heijnen vindt het kortzichtig en inefficiënt om zwangere vrouwen te hard te laten buffelen. ‘Soms is het beter om als zwangere eerder een klein stapje terug te doen, dat voorkomt dat je op een later moment twee stappen terug moet zetten of helemaal moet stoppen met werken.’
Zwangerschapsdiscriminatie
Wij willen graag weten wat er op de werkvloer gebeurt als je vertelt dat je zwanger bent. Blijft het bij een felicitatie van de baas of wordt je tijdelijke contract niet verlengd? Kon je weer terugkomen in je oude functie? Krijg je de tijd en de ruimte om te kolven? Wij horen graag jouw ervaring.
