In Nederland is kernenergie toegestaan. In Borssele draait de enige kerncentrale, maar die sluit in 2033 haar deuren. Op dit moment is er geen interesse bij energiebedrijven om een nieuwe kerncentrale te bouwen. Toch is kernenergie ineens veel in het nieuws en komt er ook een debat in de Tweede Kamer. Een Kamermeerderheid is pro, dus wie weet zien we het begin van de salamitactiek: met kleine losse stappen de geesten rijp maken voor een nieuwe centrale, te beginnen met een haalbaarheidsstudie.

In ons onderzoek Klimaatconflict in de polder volgen wij de energietransitie in het land. In vrijwel elke gemeente is discussie of zelfs ruzie over de bouw van windturbines, zonnepanelen en wat nog meer. Hoe wordt zo’n discussie beïnvloed als ook een kerncentrale tot de mogelijkheden behoort? Wij duiken daar de komende weken verder in.

Drie plekken voor kerncentrales

De Rijksoverheid heeft op de kaart van Nederland drie plekken gereserveerd voor een kerncentrale. Op die plekken mag niets gebouwd of aangepast worden dat niet past bij de eventuele bouw van een centrale. Die plekken zijn Borssele, de Maasvlakte en de Eemshaven. We hebben eerst met die laatste regio gebeld.

De Eemshaven ligt in de herindeelde gemeente Het Hogeland, waar over tweeweken gemeenteraadsverkiezingen zijn. Kernenergie is geen verkiezingsthema. Het gas wel. Het idee dat Groningen weer een wingebied wordt, is voor een aantal een taboe. Neem Eltjo Dijkhuis, lijsttrekker van Gemeentebelangen. Hij vindt de ambities sowieso te hoog. Het verzadigingspunt in Groningen is bereikt. ‘We moeten ophouden met het idee dat we zelfvoorzienend moeten zijn. Of energieneutraal. Kijk nu dan maar naar de buurlanden. Wees praktisch, doe de makkelijke oplossing. Wij gaan hier een kolencentrale stilleggen terwijl ze in China bijbouwen.’

Geen brandweer en politie, maar wel een centrale?

Gemeentebelangen wil absoluut geen kernenergie. Zes of zeven jaar geleden is het wel eens langsgekomen in de gemeenteraad van Eemsmond, zo herinnert Dijkhuis zich, en toen was iedereen tegen. ‘We hebben er toen maar twee minuten over gesproken. Het leek iedereen ridicuul dat het zou gebeuren.’ Net als de Provincie Groningen willen ze af van die reservering op de kaart, maar dat lukt niet. Dijkhuis snapt dat er ook Groningers voor kernenergie zijn. ‘Dat komt voort uit de wens van het gas af te gaan (en de aardbevingen, red.). Maar wij zijn extra scherp op juist die veiligheid: Er is in de Eemshaven niet eens een brandweerpost, een politie-auto is een uur onderweg. Moet een kerncentrale nu echt hier komen?’

Ook de lokale SP moet er niets van weten, zegt voorzitter Jan Dresmé. ‘Verdorie niet meer hier! Nee absoluut niet. Met het afval kan je niet fatsoenlijk omgaan. Wij zijn voor wind- en zonne-energie, mits met omwonenden wordt gesproken en ze ook mee profiteren. We moeten oppassen voor bedrijven uit het Westen die de winsten weer meenemen.’ Ook de PvdA is tegen.

Niet tegen de Eemshaven

Niet iedereen is negatief. Neem het CDA. Lijsttrekker Kristel Rutgers zegt dat haar lokale afdeling net is gefuseerd en nog niet over kernenergie heeft gesproken. Het CDA heeft dus nog geen standpunt, maar als privépersoon staat ze achter de uitspraken van partijleider Buma. Die staat open voor kernenergie en sluit om te beginnen een haalbaarheidsstudie niet uit. Rutgers: ‘Als we het klimaat willen helpen komen we er niet met wind en zon. Ik wil de voor- en nadelen van kernenergie verder onderzoeken, en zeg zeker niet per se nee. Ook niet tegen de Eemshaven. Ik denk dat mensen niet een goed beeld van de risico’s hebben. Er zijn heel veel misverstanden. We moeten tegelijkertijd ook naar ándere innovaties kijken.’

VVD-lijstrekker Stefan van Keijzerswaard wil niet zeggen of hij voor een kerncentrale aan de Eemshaven is. Dat vindt hij een onderwerp voor de Tweede Kamer. ‘Maar laat ik vooropstellen dat kernenergie een bijdrage kan leveren aan het oplossen van de gevolgen van het gebruik van fossiele brandstoffen. Wij ervaren deze gevolgen dagelijks en als kernenergie daar een van de oplossingen voor is dan juichen wij dat toe.’ Maar voor de VVD kan dat óók betekenen dat kernenergie ingekocht gaat worden in het buitenland.