Wij spreken Timmer voor onze uitzending over politiegeweld (dinsdag 30 oktober, NPO2, 21.25 uur). De politieonderzoeker komt met vier punten waar de politie zich nog kan verbeteren.

De politie meet en weet nauwelijks wat er binnen de organisatie gebeurt

‘Twintig jaar geleden kon je cijfers over politiegeweld überhaupt niet krijgen, zelfs niet produceren. Dus er is al veel gewonnen. Je kunt ervoor pleiten dat je die cijfers als politieorganisatie zelf kunt produceren. Daarmee kun je een enorme mate van openheid betrachten. Wat doen we nu eigenlijk met die geweldsbevoegdheid? Hoe vaak maken we er gebruik van? Hoe maken we er gebruik van? Met welk gevolg? Hoe beoordelen we dat? En hoe leren we ervan?’

‘De politieorganisatie - maar ook de politieacademie - weet eigenlijk heel weinig van wat er in die praktijk gebeurt en wat daaruit te leren valt. Uit de goed verlopen, maar ook uit de minder goed verlopen zaken. De kennis over een casus, maar ook over de inhoud van het werk, is minimaal.’

‘Momenteel komt het eigenlijk allemaal voort uit wetenschappelijk onderzoek. Wij halen als wetenschappers informatie op uit de politieorganisatie, gaan daarmee aan de slag, en brengen het dan weer terug bij die organisatie. Dan zegt die organisatie: ‘Wat een wonderlijke cijfers, dat wisten we niet’. Terwijl het hun eigen processen zijn. Dus ook daarin moet de politie flink investeren: kennis over het eigen werk.’

Er is weinig zelflerend vermogen bij agenten

‘Het is niet iets wat in de politieorganisatie is verankerd. Overigens lopen er mensen rond bij de politie die intern heel kritisch zijn. Alleen hoor je die extern niet altijd even goed.’

‘De uitleg naar de Nederlandse samenleving is nog geen verhaal dat de politie zich eigen heeft gemaakt. De meeste politiemannen of -vrouwen proberen het ook goed te doen, maar het zijn ook gewoon mensen. U en ik maken ook fouten. Het is dus ook goed als de politie dat aspect ook toegeeft. Dat kritische vermogen zit niet heel erg in politiemensen en in de organisatie.'

De vernieuwde Ambtsinstructie is te ruim

‘Dat de Ambtsinstructie (richtlijnen voor het gebruik van geweld voor agenten, red.) ruimer wordt, vind ik bezwaarlijk. Ze is ook vager. Dat betekent voor de burger - maar ook voor de agent - straks minder houvast.’

‘Wat betreft pepperspray wordt het bijvoorbeeld allemaal aanmerkelijk verruimd. Dat vind ik een merkwaardige ontwikkeling, want waarom is dat? Dat is niet omdat er meer geweld is in de samenleving. Het is ook niet omdat er meer agenten gewond raken. Het is vooral om agenten minder kwetsbaar te maken voor controle. Voor eventuele vervolging of andere maatregelen. Dat vind ik heel bezwaarlijk.’

De klachtbehandeling is niet onafhankelijk

‘Zoals dat in wandelgangen wordt genoemd: een slager die zijn eigen vlees keurt. En daar zit wel iets in. De politie is een hiërarchische organisatie, dus de chef is uiteindelijk verantwoordelijk voor datgene wat zijn ondergeschikten doen. Dus hij of zij moet daar ook een oordeel over vellen. Het is ook goed dat die persoon daartoe wordt gedwongen.’

‘Maar als je bent geslagen door een politieman, dan heb je helemaal niets aan dat argument. Er is veel voor te zeggen om dat nu meer naar de openheid te trekken. Juist in de tijd dat in deze samenleving - ook via het internet en dergelijke - eigenlijk alles in de openheid gaat.’

‘Je kunt niets meer verborgen houden. Dat moet je ook helemaal niet willen. Het gros van de gevallen van politiegeweld is namelijk goed uit te leggen. Maar het gaat natuurlijk om de scherpe zaken, waarin het letterlijk of figuurlijk pijn heeft gedaan. Waarin je ook in openheid je oordeel moet kunnen beargumenteren.’

‘De processen zijn nu allemaal intern. Het is weinig transparant. Dat is ook de reden dat ik ervoor pleit om het tuchtrecht wat anders te organiseren binnen de politie. Zodanig dat je als burger bij dat tuchtrecht terecht kunt. Via het tuchtrecht kun je het handelen van een persoon aanhangig maken, zodat een onafhankelijke commissie van deskundigen meekijkt in die beoordeling. En dat er een oordeel op basis van dat advies volgt, waarbij je de burger ook een rol geeft.’