“Onze werknemers staan onder enorme druk”, zegt Arien Storm, voorzitter van de Noord-Nederlandse GGZ-instelling Lentis. Ze heeft dagelijks te maken met overbelaste teams die het liefst hun werk willen neerleggen. De verzuimcijfers zijn fors. Het CBS bericht vrijdag dat openstaande vacatures in de zorg fors door zullen blijven stijgen. En door de toenemende druk op het personeel krijgen kwetsbare mensen in Oost-Groningen niet de zorg die ze nodig hebben.
We spreken Arien Storm voor ons onderzoek ‘GGZ in nood’.
Sinds 2019 staat Storm, die zelf een achtergrond heeft als jeugdpsychiater, aan het hoofd van Lentis, een grote GGZ-instelling in het Noorden van Nederland. Ze leveren de meest complexe geestelijke gezondheidszorg. Mensen die ’s nachts in crisis verkeren, of gedwongen moeten worden opgenomen, kunnen bij de crisisdienst van Lentis terecht. “Je kunt ons eigenlijk vergelijken met een groot ziekenhuis met een spoedeisende hulp”, legt Storm uit.
Oproep:
Ben jij werkzaam in de GGZ en sta je ook onder druk? Meld je bij ons!
‘Geen medewerkers in Oost-Groningen’
Uit vrijdag gepubliceerde cijfers van het CBS blijkt dat de GGZ in 2022 bijna 5000 openstaande vacatures heeft. Voor de coronacrisis waren dat er nog 3.600. Maar nergens in Nederland staat de GGZ zo onder druk als in Groningen, en dan met name in het oosten van de provincie.
“Het is ontzettend lastig om in dat gebied medewerkers te vinden”, constateert Storm. “In een gemeente als Winschoten missen we eigenlijk een heel team, terwijl dat juist een gebied is met een van de laagste sociale statussen in Nederland. Een derde leeft van een uitkering. Wie veel sociale en economische problemen heeft, loopt sneller risico op psychische problemen.”
Storm noemt de situatie in Oost-Groningen ‘schrijnend’: “De wachtlijsten zijn er bovengemiddeld lang. We hebben soms zelfs een totale instroomstop vanwege gebrek aan medewerkers.”
‘Medewerkers zijn overbelast’
Het vasthouden van goed personeel is daarom een dagtaak geworden voor Storm. In november concludeerde het CBS dat de helft van alle GGZ-medewerkers een te hoge werkdruk ervaar. “Veel van onze medewerkers zijn eigenlijk overbelast. Het is voor mij aan de orde van de dag dat teams hun werk willen neerleggen en tegen mij zeggen: ‘we trekken het niet meer’. De verzuimcijfers liggen tussen de 9 en 11 procent, dat is fors.”
De patiënten in de gespecialiseerde GGZ hebben ingewikkelde problemen. “Laatst viel iemand mijn medewerkers aan met pepperspray”, herinnert Storm zich, “het liefst geef je mensen de tijd om van zo’n incident bij te komen, om weer op te krabbelen. Maar ik heb daar simpelweg geen ruimte voor in de budgetten. Dat raakt me het meest.”
“Dan kom je in een neerwaartse spiraal terecht.” Storm ziet dat veel personeel ander werk zoekt bij organisaties die lichtere GGZ-vormen behandelen. “Daar hebben ze gunstigere werktijden en minder werkdruk.”
‘Minder bureaucratie’
Storm ziet wel mogelijkheden tot verbetering. “Met name de papierdruk moet fors naar beneden. Een medewerker is nu een derde van zijn tijd bezig met de administratie.” Hiervoor is wel duidelijke regie nodig vanuit het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS). De regeldruk moet omlaag zodat GGZ-medewerkers meer toekomen aan het leveren van zorg.
Een andere oplossing zit in het terugdringen van de wachtlijsten. Op dit moment wachten 80.000 mensen op een behandeling in de GGZ. “Maar niet iedere hulpvraag hoort thuis in de GGZ”, ziet Storm. Door betere samenwerking met bijvoorbeeld gemeenten, schuldhulpverlening en andere zorginstellen kunnen de wachtlijsten met een derde worden ingekort.
Sinds dit jaar heeft de GGZ te maken met een nieuw financieringsmodel. “Maar door de verdeling van de budgetten zijn we enorm onder druk komen te staan. We moeten het weer aantrekkelijk maken voor medewerkers om hier te werken.” Dus medewerkers de ruimte geven om op te laden en ze niet overstelpen met administratie. En daar hoort ook extra geld bij naar gebieden waar de nood het hoogst is.
