Hoe groot is de kans om COVID-19 op te lopen op je werk als je in de zorg werkt?

Als je kijkt naar de cijfers: er is net een nieuwe studie uit en die laat zien dat zorgprofessionals een zeven keer grotere kans hebben op het krijgen van ernstige COVID-19. Dat is een behoorlijk aantal. Het laat iets zien over de risico’s die je loopt als je in de zorg werkt.

Wat waren de richtlijnen voor het gebruik van beschermingsmiddelen in de zorg in het begin van de pandemie (maart/april 2020)?

In het begin was er heel weinig; het was natuurlijk een nieuw virus dat naar Nederland kwam. Met V&VN hebben wij toen op 12 maart 2020 een meldpunt geopend en in een paar dagen tijd kregen we direct tweehonderd meldingen binnen van mensen die niet goed beschermd waren. Met name vanuit de wijkzorg, vanuit de gehandicaptenzorg en vanuit de verpleeghuizen. We zagen wel een verschil met het ziekenhuis, waar meer beschikbaarheid van beschermingsmiddelen was.

De richtlijnen van het RIVM waren in het begin voor de zorg buiten het ziekenhuis: 1,5 meter afstand houden. En bij COVID-19-patiënten, als je echt zeker wist dat ze besmet waren, dat je dan een mondmasker droeg.

Wij hebben als V&VN toen ook gezegd: het is de aard van ons werk dat we dichtbij zijn en 1,5 meter afstand houden is voor een verpleegkundige of verzorgende eigenlijk niet te doen. Zij komen dichterbij en dan heb je dus goede bescherming nodig.

In het begin was natuurlijk ook het testbeleid anders. Nu testen we echt iedereen als er maar de minste verdenking is. Maar destijds, moet je je voorstellen, waren er een of twee testen voor een heel verpleeghuis, en in de thuissituatie werd sowieso nauwelijks getest. Eigenlijk wist je gewoon niet: bij wie kom je nu binnen en is die persoon wel of niet besmet? Dat gaf veel onzekerheid bij het zorgpersoneel.

Heeft V&VN aangedrongen op strengere richtlijnen?

Ja, wij hebben steeds aangedrongen op strengere richtlijnen: wij wilden die 1,5 meter afstand eruit halen. Ook wilden we dat er een betere verdeling kwam van persoonlijke beschermingsmiddelen tussen enerzijds het ziekenhuis en anderzijds de wijkzorg, de gehandicaptenzorg en de ouderenzorg.

Er was destijds ook schaarste aan middelen, dus het was echt zoeken: hoe verdeel je dat? In het begin zagen we vooral dat de acute zorg (de ic’s, de COVID-19-afdelingen in het ziekenhuis) beschermingsmiddelen hadden. Dat is ook wat we terugzien in de meldingen die we kregen van verpleegkundigen die te weinig hadden: die kwamen met name buiten het ziekenhuis vandaan.

Denk je dat er in die beginfase, toen veel mensen in de zorg zonder bescherming werkten, veel zorgmedewerkers ziek zijn geworden?

Ik denk het wel. We zagen toen heel hoge besmettingscijfers, veel ic-opnames, veel opnames in het ziekenhuis, verpleeghuizen waar besmettingen waren. Er kon toen niet uitgebreid getest worden, dus heel veel zorgmedewerkers hadden misschien wel klachten, maar konden niet getest worden. Dus met zekerheid kan je het niet zeggen, maar het is wel aannemelijk.

Een deel van het zorgpersoneel dat COVID-19 kreeg is nog steeds ziek en gaat na 1 jaar van 100 procent salaris terug naar 70. Moet er een compensatie komen voor deze groep?

Mij lijkt dat dat wel zou moeten. Hoe je dat regelt is denk ik een vraag voor de werkgevers, de vakbonden en het ministerie, maar ik denk dat als wij verwachten dat zij klaar staan bij een nieuw virus en ook risico’s hebben gelopen, dat we nu ook moeten zeggen: dan zorgen we nu ook goed voor verpleegkundigen en verzorgenden en voor artsen die ziek zijn geworden. Ook al valt niet per se vast te stellen of ze ziek zijn geworden op het werk, of daarbuiten. Ik denk dat we een collectieve regeling moeten treffen voor deze groep.

Je moet je voorstellen: je hebt tijdens de eerste corona-golf aan een ic-bed gestaan, in een verpleeghuis gewerkt, je was misschien niet goed beschermd, je hebt risico’s gelopen. Als dan de consequentie is dat je lang ziek bent en er ook nog financieel op achteruit gaat: daar moet wat voor worden geregeld.