In maart 2020, aan het begin van de pandemie, is Marcel aan het werk op de spoedeisende hulp van een ziekenhuis in Geldrop. “Er waren al een paar weken lang regelmatig corona-patiënten geweest bij ons.” Hij draagt dan ook beschermende kleding, een muts en een mondmasker. Het enige wat mist is een spatbril; die kan hij niet dragen vanwege zijn leesbril. Op de bewuste dag helpt Marcel een doodzieke, benauwde patiënt overeind en wordt op 10 centimeter afstand in zijn gezicht gehoest. Een paar dagen later wordt Marcel zelf ziek.

Marcel: “Ik weet het nog goed, het was op 22 maart, ik stond in de tuin en ik kreeg het koud. Daarna begonnen de rillingen, ik kreeg koorts, ik moest hoesten. Ik heb uiteindelijk 10 dagen lang 40,5 graden koorts gehad. Ik was stikbenauwd ook en mijn hele lichaam deed pijn.” Marcel kan niet opgenomen worden in het ziekenhuis: daarvoor zijn zijn waardes nog te goed. Dus ziekt hij thuis uit. Na twaalf dagen lijkt Marcel, naar eigen zeggen, corona te hebben overwonnen. Dat betekent niet dat hij ook helemaal beter is. “De klachten als koorts en hoesten waren dan misschien wel verdwenen, maar ik voelde ik me nog gesloopt.”

Weken later is hij nog steeds niet opgeknapt. Zijn conditie is erg achteruitgegaan en hij voelt tintelingen in zijn handen en voeten. Er volgen verschillende onderzoeken. Uiteindelijk krijgt hij in augustus 2020 van een neuroloog te horen dat hij zenuwschade heeft en dat het 95 procent zeker is dat dat niet meer goedkomt.

“Dat was een enorme klap. Ik kon nog maar 10 minuten op mijn voeten staan. Het betekende ook dat revalideren heel lastig ging. En ik sliep heel erg slecht door de pijn.” Inmiddels gaat het iets beter met Marcel, maar hij heeft een totaal ander leven dan voor de besmetting. Zo kan hij alleen nog maar zittend werk doen. “Ik kan niet meer werken op de spoedeisende hulp en dat vind ik heel erg. Dat werk vond ik echt fantastisch. Iedere dag was anders. Het gaf mij ook voldoening, omdat ik iets kon betekenen voor mijn medemens.” Marcel werkt nog wel enkele uren per dag als lid van de ondernemingsraad en als kaderlid van beroepsorganisatie NU’91.

In het begin voelde Marcel zich ook schuldig ten opzichte van zijn collega’s. “Ik kon niets bijdragen aan de drukte waar mijn collega’s zich in bevonden. Ik voelde me schuldig dat ik ziek was, zeker als ik even op de afdeling was. Ik kom daar nu vrijwel nooit meer. Het doet pijn om daar met mijn scootmobiel rond te rijden met het gevoel dat ik daar misschien nooit meer kan werken.”

COVID-19 als beroepsziekte

COVID-19 is voor zorgmedewerkers zoals Marcel sinds 1 april 2020 een erkende beroepsziekte. Kun je daarmee ook een schadevergoeding krijgen? Het simpele antwoord is: nee. Als je als zorgverlener COVID-19 krijgt, dan meldt je bedrijfsarts dit bij het Nederlands Centrum voor Beroepsziekten (NCvB). Jouw ‘geval’ wordt dan meegenomen in de statistieken. Zo had het NCvB op 28 januari 2099 meldingen van COVID-19 als beroepsziekte ontvangen. Daarvan zijn 1724 (82 procent) zorgmedewerkers.

Echter, met zo’n melding op zak, kun je niet zoveel, het is alleen een statistisch gegeven. Als je niet meer (volledig) kunt werken doordat je lang moet herstellen van COVID-19, wordt je loon doorbetaald door je werkgever. Na 1 jaar ziekte val je terug in salaris naar 70 procent.

Wil je je werkgever aansprakelijk stellen en vind je dat je recht hebt op een schadevergoeding, dan wacht er een vaak lang en ingewikkeld juridisch traject. Het is namelijk aan jou als werknemer om hard bewijs te leveren dat jij COVID-19 hebt gekregen op je werk. En dat is juist bij dit virus vrijwel onmogelijk om te bewijzen.

Financiele schade en dan?

Wat moeten zorgverleners als Marcel dan die langdurige COVID-klachten hebben en die er ook financieel op achteruit gaan? Nog los van het feit dat het weinig kans van slagen heeft, wil Marcel zijn werkgever niet eens aansprakelijk stellen. Marcel: “Ik ben bijna een jaar ziek en dan ga ik terugvallen in salaris. Dat scheelt mij 700 euro in de maand. Ik denk dat het zeker tijd is om een discussie te voeren over de vraag: hoe gaan we om met corona als beroepsziekte? Ik sta er dubbel in: het is voor iedereen die terugvalt in salaris lastig. Ik ben niet anders omdat ik een zorgverlener ben. Maar ik ben wel ziek geworden op mijn werk.”

Als hij geweten had dat dit het risico was, had hij dan toch dit werk gedaan? “Ja, zeker. En volgens mij al mijn collega’s ook. Je weet dat je een risico loopt, maar dat hoort erbij.”

Marcel vervolgt: “Ik zou het wel heel triest vinden als er eerst 20 jaar overheen moet gaan voordat je bewezen hebt dat je ziek bent geworden op je werk. Als je het vergelijkt met andere beroepsziektes, zoals schildersziekte, zal dat wel zo gaan. De bewijslast moet weg bij de coronapatiënt.” Marcel vindt dat er een fonds moet komen voor zorgverleners die COVID-19 hebben gehad en die daaruit hun financiële schade gecompenseerd krijgen.

Er bestaat al een fonds: het particuliere fonds van Stichting ZWiC (Zorg Na Werk In Coronazorg). Echter, dit is alleen bedoeld voor zorgverleners die door COVID-19 op de intensive care zijn beland of voor de nabestaanden van een zorgmedewerker die aan de ziekte is overleden. Marcel: “Ik heb ZWiC aangeschreven. Waarom komt iemand als ik niet in aanmerking? Terwijl ik ook nog steeds herstellende ben en ook gekort ga worden op mijn salaris. Binnenkort ga ik een officiële aanvraag doen om te kijken wat ze ermee doen.