Binnen ons onderzoek Overlast vliegtuigen krijgen we veel tips van mensen die zich zorgen maken over de effecten van de uitstoot van vliegtuigen voor gezondheid en klimaat. Strenge normen hiervoor blijven nog uit. Wat kunnen we tot die tijd doen om zo schoon mogelijk te vliegen? We vragen het Paul Peeters, expert op het gebied van duurzaam transport en toerisme. Hij legt uit welke schonere keuzes we zelf kunnen maken.
Luchthavens kunnen meer doen om de luchtvervuiling rondom vliegvelden te verminderen, vindt Peeters: ‘Selectief zijn in de vliegtuigen die je toelaat. Ook qua luchtdeeltjes en ultrafijnstof, ook al zijn de cijfers hierover nog niet helemaal bekend.’
Maar behalve luchtkwaliteit is er ook een probleem met broeikasgassen. Als we op dezelfde voet doorgaan met vliegen, dan halen we volgens Peeters de Parijsdoelstelling van 2030 niet. Deze doelstelling houdt in dat we voor die tijd de CO2-uitstoot wereldwijd moeten terugdringen, zodat de aarde niet meer dan 2 graden opwarmt. ‘Als de luchtvaart zich nergens aan hoeft te houden dan wordt het animo vanuit andere sectoren om mee te werken aan het halen van de Parijsdoelstelling een moeilijker punt. Zij moeten namelijk wel dalen in hun CO2-emissies. Dan gaan bijvoorbeeld mensen uit de auto-industrie denken: ‘We gaan de doelstelling toch niet halen, waarom zouden we daar dan nog ons best voor doen?’.'
Minder vliegen
De luchtvaartsector neemt dus nog geen maatregelen om de uitstoot van ultrafijnstof te verminderen. Volgens Peeters doet de sector ook nog nauwelijks iets om de uitstoot van CO2 nog terug te dringen. ‘Maar,' zegt hij, ‘de luchtvaart heeft hiervoor ook niet veel opties.’ Hoe kunnen we, tot er normen zijn voor ultrafijnstof en broeikasgassen, toch de uitstoot van vliegverkeer beperken? Peeters raadt aan:
‘Het beste is om zo min mogelijk met het vliegtuig te reizen.’
Dat is natuurlijk niet voor iedereen realistisch. Als je toch gaat vliegen, let dan op voor welke luchtvaartmaatschappij je kiest. Vliegen zij met moderne vliegtuigen? En koop niet zomaar goedkope tickets. Peeters: ‘Ga bijvoorbeeld niet omreizen via Londen als je naar Hong Kong gaat, alleen omdat het goedkoper is. Als het je echt aangaat, dan betaal je maar wat meer voor een rechtstreekse vlucht.’
Hij vervolgt: ‘Denk ook beter na over waar je heen gaat en waarom je ergens naartoe wilt. Ik zeg weleens tegen mensen: als je walvissen wilt zien, kan je dat doen in Nieuw-Zeeland, maar ook in Noorwegen. Eén keer naar Nieuw-Zeeland vliegen, staat qua uitstoot gelijk aan wel acht keer naar Noorwegen.’
Schoonste vliegtuigmaatschappijen
Peeters is betrokken bij de Atmosfair Airline Index (AAI): een lijst die de 150 grootste luchtvaartmaatschappijen van de wereld indeelt in categorieën. Dit doen ze onder andere op basis van hoe efficiënt luchtvaartmaatschappijen omgaan met brandstof per passagier-kilometer. Die hangt onder andere af van het aantal zitplaatsen, en het type vliegtuig. Aan de hand van deze categorieën zetten we de tien meest en de tien minst schone luchtvaartmaatschappijen die vanaf Schiphol vliegen voor je op een rij.
De hoge positie van TUI Fly wordt volgens de onderzoekers van de AAI onder andere bepaald doordat de maatschappij ‘consistent vliegt met efficiënte vliegtuigen. Het vliegtuig maximaliseert bijna het aantal zitplaatsen en verdient dus veel punten vanwege de zeer hoge bezetting.’
Dat Kenya Airways onderaan eindigt, verbaast Peeters in eerste instantie, omdat ze op de lange afstanden met erg moderne vliegtuigen vliegen. Bij nader inzien blijkt dat deze luchtvaartmaatschappij behoorlijk veel bedden in hun vliegtuigen heeft, waardoor het aantal zitplaatsen niet gemaximaliseerd wordt. ‘Voor de kortere afstanden vliegen ze bijvoorbeeld in een vliegtuig met 145 stoelen, terwijl er 189 stoelen in zouden kunnen.’
Bij de beoordeling is ook meegenomen in hoeverre een luchtvaartmaatschappij zich bezighoudt met milieuvervuiling. EasyJet eindigt mede daarom in de top tien, zegt Peeters: ‘Bij EasyJet hebben ze een milieumedewerker, terwijl de directeur van Ryan Air dat allemaal maar onzin vindt.’ Wel lezen we in het rapport van het AAI dat de luchtvaartmaatschappijen die extreem goedkope vluchten aanbieden, het gebruik van het vliegtuig enorm hebben aangejaagd. Ook zouden ze de positie van alternatieven als bus en trein en van meer nabij gelegen bestemmingen hebben aangetast. Indirect zouden deze budgetmaatschappijen dus voor meer CO2-uitstoot gezorgd hebben.
Ruimte voor verbetering
AAI neemt de uitstoot van ultrafijnstof niet mee. ‘Atmosfair houdt zich eigenlijk alleen bezig met klimaatverandering door CO2-uitstoot. In die zin is de index nog niet volledig. Maar over het algemeen zijn de emissies van fijnstof door moderne zuinige vliegtuigen ook minder dan door oude vliegtuigen. Dus de AAI geeft een goed bruikbare indicatie,' verklaart Peeters.
Opvallend is wel dat het geen enkele luchtvaartmaatschappij lukt om in de schoonste categorie van de AAI te komen. Hoe kan dat? Volgens Peeters is het een kwestie van normstelling. ‘Het is een tactisch spelletje van Atmosfair: een signaal geven aan de luchtvaart, het kan nog beter.’
