Migratiewetenschapper Hein de Haas maakt in zijn boek Hoe migratie echt werkt korte metten met politiek wensdenken. "Migratie is er gewoon. We kunnen het niet wegdenken, en het heeft zowel voordelen als nadelen. Voor of tegen migratie zijn is alsof je voor of tegen de huizenmarkt bent."
In je boek schrijf je: "Eigenlijk zijn de meeste hedendaagse migratiedebatten helemaal geen debatten." Wat gaat er mis wanneer het over migratie gaat?
"Er komen veel meningen of wensdenken aan bod en weinig op feiten gebaseerde redeneringen. Men heeft het over hoe migratie zou moeten zijn, in plaats van over wat migratie daadwerkelijk is. Migratie is echt iets van alle tijden. Er heerst vaak een verkeerd idee van hoe migratie werkt. We worden allemaal door framing beïnvloed. Beelden die je dagelijks ziet, worden zelfbevestigend. Politici maar ook de media houden bepaalde frames ook in stand. Van allerlei kanten wordt bijvoorbeeld het beeld versterkt dat alle migratie naar Europa in kleine bootjes gebeurt, terwijl dat maar om een klein deel gaat. De meeste mensen uit Afrika komen legaal naar Europa."
In partijprogramma's wordt in totaal 37 keer gepraat van 'grip' krijgen op migratie. Sommige partijen richten zich op arbeidsmigranten terwijl andere politici, vaak meer op rechts, het aantal asielzoekers omlaag wil brengen.
"Op asielmigratie heb je relatief weinig invloed, die hangt vooral samen met of er conflicten uitbreken. Maar als je naar de overige migratie kijkt, is het een golvende beweging. Dus als het goed gaat met de Nederlandse economie en er zijn veel arbeidstekorten, dan is er veel arbeidsvraag en komen meer mensen naar Nederland toe. Gaat het slecht met de economie en is de werkloosheid hoog, zie je minder immigratie. Ook illegale migratie daalt in de jaren dat er weinig werk is."
Kijk ook de tv-uitzending terug
De BBB zet in op maximaal 15.000 asielzoekers per jaar en NSC mikt op 50.000 migranten. Hoe realistisch zijn dit soort getallen?
"Een migratiequotum heeft vooral een politieke signaalfunctie. Of zo'n belofte wordt ingelost, doet er eigenlijk niet zo toe, er wordt nauwelijks kritisch teruggekeken. Zo heeft de voormalige Britse premier David Cameron een paar jaar geleden in zijn verkiezingscampagne volgehouden dat hij migratie onder de 100.000 zou brengen. Dat heeft hij bij lange na niet gehaald, maar daar is hij niet op afgerekend."
De meeste centrum- en rechtse partijen willen strengere grenscontroles, en een aantal linksere partijen zouden de asielprocedure buiten de Europese grens willen doen. Kunnen we mensen buiten Europa houden met betere grensbewaking?
"We zijn geen Noord-Korea, je kunt de Europese grenzen niet zomaar hermetisch afsluiten. Dat wordt al sinds 1991 geprobeerd met allerlei migratiedeals en het lijkt nog steeds niet gelukt. Daar komt nog bij: dat het moeilijker is om de grens over te gaan, betekent niet dat mensen niet meer komen. Vaak zullen mensen die eerst heen en weer gingen ervoor kiezen om niet meer naar hun eigen land terug te keren, uit angst dat ze daarna niet meer worden binnengelaten. En als er veel arbeidsvraag is, zullen mensen meer via illegale routes in Europa werk komen zoeken.
"Nadat Groot-Brittannië uit de Europese Unie en de open grenzen stapte, zag je veel 'nu of nooit'-migratie. Mensen die eerst op en neer gingen voor werk vanuit bijvoorbeeld Oost-Europa, besloten nu te blijven en hun familie over te halen. Na Brexit is de immigratie daar dan ook gestegen, niet gedaald, zoals politici beloofden."
Afrondend: "Het frame dat je voor of tegen migratie moet zijn, plaveit de weg voor slecht en ineffectief beleid, gebaseerd op allerlei aannames. De belangrijkste vraag moet zijn: werkt het beleid? Politici zouden hierover veel meer aan de tand moeten worden gevoeld."
Wil je op de hoogte blijven van dit onderzoek?
Elke week sturen we je onderzoeksverhalen, tips van de redactie, en verhalen die je nog van ons kan verwachten.
