Het ministerie van Binnenlandse Zaken wil een herverdeling van het gemeentefonds ondanks felle kritiek van Nederlandse gemeenten doorzetten. Veel kleinere en armere gemeenten krijgen daardoor straks minder geld uit Den Haag voor hun gemeentelijke taken. De Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) is niet blij met het voornemen en eist een nieuw verdeelmodel.
Eerder zette adviesorgaan de Raad voor het Openbaar Bestuur al flinke vraagtekens bij de nieuwe verdeling van het geld uit het gemeentefonds. Vooral kleine gemeenten aan de rand van Nederland zouden met de herverdeling er op achteruit gaan. Gemeenten zijn voor hun inkomsten grotendeels afhankelijk van dit fonds, goed voor zo’n 30 miljard euro, dat door de landelijke overheid in Den Haag gevuld wordt.
Een arme, kleine gemeente die er op achteruitgaat is het Friese Achtkarspelen. En dat terwijl het volgens wethouder financiën Harjan Bruining nu al enorm moeilijk is de begroting rond te krijgen. Zijn gemeente krijgt volgens de plannen straks 1,4 miljoen euro per jaar minder uit het gemeentefonds.
Volgens Bruining betekent dat de gemeente moet korten op voorzieningen zoals de plaatselijke muziekschool. “Je bent straks alleen nog maar aan het bezuinigen”, stelt de wethouder.
‘Een herverdeling van de herverdeling’
Bovendien wordt in het nieuwe regeerakkoord ook nog eens 1,6 miljard euro voor woningbouw uit het gemeentefonds gehaald. “Een herverdeling van de herverdeling”, aldus Bruining. Ook de VNG is verbolgen over het feit dat het nieuwe kabinet geld voor woningbouw uit het gemeentefonds haalt. Volgens de VNG is dit een sigaar uit eigen doos en “een herverdeling van het gemeentefonds waarbij alle gemeenten betalen voor woningbouw en leefbaarheid in enkele gemeenten”, zo schrijft voorzitter Jan van Zanen aan de Tweede Kamer.
Update 13 januari 2022
Een overgrote meerderheid van de gemeenten gaat niet akkoord met de manier waarop het rijk de algemene uitkering per 2023 over de gemeenten wil herverdelen. Dat aangepaste verdeelmodel is weliswaar minder slecht dan het vorige, ‘maar daarmee is het nog steeds een slecht model.’
Tijdens de extra Algemene Ledenvergadering van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG), kreeg de resolutie van het bestuur van de gemeentekoepel om van Binnenlandse Zaken een andere verdeelmodel te eisen liefst 89,8 procent van de stemmen. Lees meer (Binnenlands Bestuur)
Kleine armere gemeenten de dupe
De VNG schrijft aan haar leden dat het huidige voorstel “achterhaald en verouderd is.” De Raad voor het Openbaar Bestuur (ROB) noemde het voorstel iets beter dan het vorige, maar nog lang niet goed genoeg. Belangrijkste kritiek is dat kleine, arme gemeenten onverklaarbaar minder geld krijgen uit het fonds, terwijl ze het wel nodig hebben. Het ROB adviseerde dat te onderzoeken en deze gemeenten te compenseren.
Het ministerie wil de verdeling desalniettemin doorzetten. “Langer wachten met de invoering is niet verantwoord”, schrijft het ministerie. De nieuwe verdeling van het geld moet in 2023 ingaan. De VNG wil nu dat de nieuwe verdeling alleen ingaat als alle adviezen van de Raad voor het Openbaar Bestuur worden opgevolgd. Dat is nu niet geval.
‘Statistisch gerommel’
“Het is teleurstellend, het ministerie staat ver van de leefwereld van gemeenten”, concludeert wethouder Bruining. Zijn gemeente is zo’n gemeente die er volgens de Raad voor het Openbaar Bestuur onverklaarbaar veel op achteruitgaat.
De gemeenten in het Noorden van Nederland zijn ook verbolgen over een rekenfout die aan het licht gebracht werd door de Raad voor het Openbaar Bestuur. Daardoor gaan de gemeenten in het Noorden er 45 miljoen euro meer op achteruit dan hen door het ministerie is voorgespiegeld. “Het is al 2 jaar statistisch gerommel”, zegt Bruining.
ReportersNL
ReportersNL is de rubriek van Pointer op NPO Radio 1 over regionale onderzoeksjournalistiek. Daar is regelmatig aandacht geweest voor de herverdeling van het gemeentefonds.
