Ligthart boog zich 2 jaar geleden over de koffiekopjes van de overheid. Die koffiekopjes, van karton met een coating van PLA (biologisch afbreekbaar plastic), werden tot dan toe verbrand met energieterugwinning. De Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RvO) vroeg zich af of dat niet beter kon. Drie routes nam TNO daarom voor hen onder de loep, waarbij gekeken werd naar de milieueffecten op 18 vlakken waaronder klimaatverandering, fijnstof, landgebruik, humane toxiciteit en verzuring.

TNO onderzocht de composteerroute waarbij kartonnen bekers met een PLA-coating werden opgehaald om in een installatie onder de juiste omstandigheden te worden vergist en gecomposteerd. Daarnaast keek TNO naar de recycleroute, waarbij kartonnen bekers met een PLA-coating werden ingezameld om het papier van het plastic los te weken om er wc-papier van te maken. Als derde werd de, tot op dat moment gebruikelijke, route van verbranding met energieterugwinning bekeken.

Verbranden valt mee

Verbranden? Dat klinkt helemaal niet milieuvriendelijk. Maar dat valt mee, meent Ligthart. ‘Je hebt er het voordeel van elektriciteits- en warmteproductie van. Omdat je minder fossiele energie in hoeft te zetten gaat er minder CO2 de lucht in.’ De onderzoeker zegt wel dat dit voordeel op lange termijn minder wordt: ‘In de toekomst maken we onze energie natuurlijk steeds meer van hernieuwbare bronnen. Dus dan wordt de winst van het verbranden kleiner; je vervangt immers geen fossiele verbranding meer.’

Minste CO2-uitstoot met composteren

De composteerroute blijkt helemaal zo slecht nog niet. ‘Met onze berekeningen kwam die het beste uit de bus als het gaat om klimaatverandering. Er kwam het minste CO2 vrij. En je hoeft minder veen te winnen omdat dit soort compost als vervanger kan dienen in bijvoorbeeld potgrond.’

Toch was het advies aan de overheid niet om te gaan composteren. Ligthart: ‘Op de andere aspecten won de recycleroute. Composteren voegt verder gewoon niet zoveel toe. Als je het recyclet, gebruik je het materiaal opnieuw, dat bleek volgens onze berekeningen toch het meeste milieuvoordeel op te leveren.’ Maar dan moeten die bekers wel schoon zijn. Ligthart: ‘Als er te veel vervuiling in zit worden ze alsnog verbrand.’

Mok of wegwerpbeker?

Je kunt een materiaal of een manier van verwerken dus niet zomaar wegzetten als beter of slechter, begrijpen we van Ligthart. Hoeveel milieu-impact het heeft, is ook afhankelijk van hoe de gebruiker ermee omgaat. Ligthart: ‘Neem een mok als voorbeeld. Op zich is dat een milieuvriendelijke houder voor je koffie, maar die milieuwinst verdwijnt als je ‘m zes keer per dag met heet water wast en maar een half jaar gebruikt en vervolgens een nieuwe koopt.’ Dan zou het zomaar kunnen zijn, legt hij uit, dat het met heet water wassen van de mok meer impact heeft op het milieu dan het elke dag gebruiken van één nieuw wegwerpbekertje. ‘Gebruik je de mok echter een aantal jaren en spoel je ‘m één keer per dag met koud water af, dan is dit waarschijnlijk wel de milieuvriendelijkste houder van je koffie.’

Wat hebben de koffieleutende ambtenaren eigenlijk met het TNO-advies gedaan? Woordvoerder Tom Hoven van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RvO) meldt dat de keuze is gevallen op het recyclen van PLA-koffiebekers. Maar wacht, wij hoorden eerder toch dat bekers met PLA niet gerecycled werden? We duiken erin. Lees er meer over in ons volgende artikel.