De Unielijst werd in 2016 ingevoerd om oprukkende exotische planten- en dieren een halt toe te roepen. Volgens het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) staan op de lijst ‘zorgwekkende uitheemse planten- en diersoorten’.

Planten- en diersoorten op de Unielijst mogen niet meer in je bezit zijn, gekweekt worden, getransporteerd, geïmporteerd en verhandeld worden. Én heel belangrijk: alle soorten op deze lijst moeten bestreden worden en dus kunnen gemeenten, provincies en andere terreineigenaren niet meer de andere kant op kijken, hoe lastig en kostbaar die bestrijding ook is.

Criteria Unielijst

Niet elke uitheemse exoot, bijvoorbeeld de Japanse duizendknoop staat (al) op de Unielijst. De bamboeachtige plant, soms met metersdiepe wortelstokken kan veel schade veroorzaken aan asfalt, beton, leidingen, kades en dijken. Toch zijn verzoeken van EU-landen om de duizendknoop op de Unielijst geplaatst te krijgen eerder op niets uitgelopen. Om op de Unielijst te komen moeten exotische planten- en dierensoorten namelijk aan een aantal criteria voldoen: de soort moet uitheems zijn, zich verder kunnen verspreiden en nadelige gevolgen hebben voor de biodiversiteit, menselijke gezondheid of de economie.

Daarnaast moet zijn aangetoond dat samen optrekken op Europees niveau de verspreiding van de soort kan voorkomen. Dat laatste criteria was een van de redenen om de plant tot nu toe van de Unielijst te houden, want eenmaal op de Unielijst geldt er een verplichting de exoot te bestrijden. En dan moet de plant wel te bestrijden zijn. En dat is precies het probleem bij Japanse duizendknoop. De plant is namelijk al in heel Europa aanwezig en een hele effectieve bestrijdingsmethode om de woekerplant definitief te verwijderen is er nog niet.

Maar daar wordt hard aan gewerkt. En wordt er vooruitgang geboekt in de bestrijding, dan kan de plant alsnog op de Unielijst worden geplaatst. Dat is niet ondenkbaar, want er wordt al jaren geëxperimenteerd met verschillende bestrijdingsmethodes. Maar de ultieme aanpak is nog niet gevonden.

Duizendknoop voorgedragen Unielijst

Toch heeft minister Schouten van LNV de drie soorten Aziatische duizendknoop (de Japanse duizendknoop, de Sachalinse duizendknoop en de bastaardduizendknoop) voorgedragen voor plaatsing op de Europese Unielijst. “Dat lijkt mij verstandig”, vindt plantenexpert en duizendknoopkenner Chris van Dijk van de Universiteit Wageningen. “Het geeft een kader aan van wat er mag. Het heeft wel verregaande consequenties: dan moet je wel iets met de bestrijding van de plant. Nu zijn we niet verplicht om er iets aan te doen.”

Overigens is het ook voor plant- of diersoorten op de Unielijst geen garantie dat die snel bestreden zijn. De Reuzenberenklauw bijvoorbeeld, een andere exotische woekerplant die sinds , is nog steeds terug te vinden op veel plekken in de natuur omdat de bestrijding heel veel tijd en geld kost en zelfs vrijwillige buurtbrigades worden ingezet om de plant eronder te krijgen.

Handelsverbod

Het ministerie van LNV heeft deze zomer al wel andere maatregelen genomen tegen de verspreiding van de Aziatische duizendknoop door een handelsverbod in te stellen dat 1 januari 2022 ingaat.