Over anderhalf jaar is het zover, dan opent Floriade Expo 2022 haar deuren. Het project kent de afgelopen jaren vooral veel kritiek, zo vinden criticasters het té duur en niet ‘groen’ genoeg. Ze vragen zich af wat Almere bij het organiseren van dit evenement te winnen heeft. We schreven daar al eerder over in ons onderzoek Prestigieuze Miljoenenprojecten.

Wethouder Jan Hoek (GroenLinks) kent de kritiek, maar ziet toch ook vooral veel voordelen voor zijn stad. Het thema van Floriade Expo 2022 is “Growing Green Cities” en dat past bij de stad die Almere wil zijn, een stad die inzet op duurzame innovatie, zo legt hij uit. Het evenement met mooie paviljoens en prachtige tuinen gaat volgens Hoek bovendien een dag lol en inspiratie aan de bezoekers bieden. “Je zet je stad op de kaart, de twee miljoen bezoekers gaan geld uitgeven in de binnenstad en het versnelt projecten”, aldus de wethouder. Na het Floriade-evenement komt er bovendien een duurzame woonwijk op het terrein. Het lijkt een win-winsituatie.

Maar bij die innovatieve duurzame visie van wereldtuinbouwtentoonstelling Floriade stelt één van zijn voorgangers, Tjeerd Herrema, de nodige vraagtekens. Het was volgens hem verstandiger geweest om vorig jaar helemaal de stekker uit het evenement te trekken.

Uitkijkend vanuit zijn appartementencomplex over het terrein ziet Herrema bovendien iets anders herrijzen dan oorspronkelijk de bedoeling was. Om maar te beginnen met die toren van beton. Dat stond volgens Herrema niet in de eerste plannen van de bouwer.

"Alle panden van hout"

Hij schreef als oud-verantwoordelijk wethouder een prijsvraag uit om een geschikte ontwikkelaar te vinden voor het Floriade-project. Herrema: “En dat is uiteindelijk deze bouwer, Amvest/DuraVermeer geworden. Zij hadden ook een hele verrassende inzending en gingen op sommige punten verder dan we zelf gedacht hadden. Zo zouden bijvoorbeeld alle panden van hout gebouwd worden. Prefab, dat kun je in een fabriek doen, dat is snel en zeer duurzaam. En op die gronden hebben ze ook de voorlopige gunning gekregen”, aldus de oud-wethouder.

Ook raadslid Luijendijk liep destijds warm voor die plannen. “Het is groen, het is duurzaam, natuurinclusief en vernieuwend. Het is hoe je zou willen dat de stad van de toekomst eruit zou komen te zien”, aldus het raadslid van de Partij voor de Dieren. Maar ook hij ziet nu anno 2021 nog niet alle beloftes terug op het bouwterrein. Luijendijk: “Bijna geen groene daken en vooral veel beton en weinig houtbouw. En zeker niet zo innovatief en duurzaam als ons toen is voorgeschoteld. Plantjes schilderen op een gevel, dat noem ik greenwashing. Ik voel me belazerd.” Zeker ook, zo voegt hij toe, omdat hij destijds het duurzame karakter heeft proberen te borgen.

Niet scherp genoeg in onderhandeling

Herrema heeft de uiteindelijke afspraken met de bouwer niet meer gemaakt, hij was toen al opgestapt als wethouder. Maar volgens hem is er na zijn vertrek waarschijnlijk ‘afgeschaald’ naar beton. “In de onderhandelingen is men blijkbaar niet scherp genoeg geweest en is niet vastgelegd dat wat de bouwer in die plannen geboden heeft ook daadwerkelijk in het contract moest komen.”

Volgens bouwer Amvest/Dura Vermeer ontwikkelen ze wel degelijk duurzaam en innovatief op het Floriade-terrein, zo laten ze weten in een schriftelijke reactie. Ze noemen bijvoorbeeld het Smart Thermal Grid. Dat zal de een deel van de woonwijk onder andere van duurzame warmte gaan voorzien. Verder komt er onder andere zogenoemde vacuümriolering en wordt er gebruik gemaakt van duurzaam beton.

Geen afspraken over houtbouw

Wat betreft de afspraken over houtbouw op het terrein zijn ze duidelijk. Volgens Amvest/ DuraVermeer klopt het dat niet alle panden van hout worden gemaakt. “In de ontwikkelingsovereenkomst zijn geen afspraken gemaakt over de hoeveelheid houtbouw.” Toch vinden ze het nog te vroeg om nu al de ‘houtbalans’ op te maken. “Voor toekomstige gebouwen werken we het een en ander nog uit, de wijk is nog lang niet af. Het merendeel van het vastgoed komt na de expo, de bouw start 2023”, aldus Amvest/ DuraVermeer.

Circulair beton

Wethouder Hoek geeft toe dat het één van de ambities was om veel houtbouw toe te passen op het terrein. “Dat had ik ook graag gezien”, aldus Hoek. Maar toch vindt hij het nog te vroeg om conclusies te trekken over het duurzame en innovatieve karakter van de toekomstige wijk. “Het was en is nog steeds de ambitie om een wijk te maken met gebouwen die duurzaam en circulair zijn”, aldus Hoek. Veel van de wijk wordt pas na Floriade Expo 2022 neergezet, zo zegt ook hij.

Er wordt veel met ‘circulair beton’ gewerkt, legt hij uit. “Dat is ook duurzaamheid, want daarmee dragen we óók bij aan het terugdringen van de CO2-uitstoot. Duurzaamheid is wat mij betreft ook echt meer dan een plaatje waar je bomen uit een dak ziet groeien.” Bovendien zie je volgens de wethouder veel van de circulaire innovaties en duurzaamheid niet, omdat het deels in de grond en in de inrichting van de ruimte zit. “Zoals dat Smart Thermal Grid”, aldus Hoek.

Momenteel wordt er gebouwd aan een ‘groene hogeschool’ en een duurzaam gebouw voor de provincie Flevoland. Hoek had graag gezien dat bij de opening van Floriade Expo 2022 meer van dit soort permanent vastgoed zou staan. “Eigenlijk staat er dus te weinig circulair beton, daar zit eerder mijn teleurstelling. Dat is minder goed gelukt dan we van tevoren hadden gedacht. Dat was natuurlijk het meest duurzame geweest, dat je gebouwen neerzet die daarna een rol krijgen in die woonwijk.” Dat die ambities minder verwezenlijkt zijn dan verwacht, ligt volgens Hoek onder andere aan de tijd die er uiteindelijk voor was om relatief veel te realiseren. “Dat is moeilijker gebleken dan we hadden gedacht, dus ik denk dat we dat hebben onderschat.”

Dat de iconische toren van Floriade van een duurzaam gebouw verworden is tot een betonnen kolos met een kunstwerk van planten, daar wil de wethouder niets van weten. De in 2018 getoonde tekeningen van de toren moet je volgens hem meer zien als "ideeën over wat je zoal kunt maken". Met het uiteindelijke ontwerp zet Floriade volgens de wethouder juist een mooi en markant gebouw neer.