Journalisten van Live Journalism chatten anoniem met de maandelijkse themachat ‘Zeden’ van ‘Chat met de politie’. Daar kunnen slachtoffers van zedenkwesties zoals ongewenste verspreiding van naaktbeelden, exposing, vrijblijvend vragen stellen aan de politie. Uit de gevoerde een-op-eenchatgesprekken blijkt dat er sprake was van victim blaming aan de kant van de politie. Zo luidt één van de reacties: ‘De oorsprong van de fout ligt bij de persoon die de naaktfoto’s maakt; die had dat niet moeten doen’. Ook zegt de politie daar dat als een minderjarige naaktbeelden van zichzelf verspreidt, deze schuldig is aan het maken en versturen van kinderporno. ‘Dan ben je strafbaar.’



Luister naar onze uitzending van 22 mei:

‘Slachtoffers zijn niet schuldig’

Het is belangrijk om voorzichtig te zijn met de benadering van slachtoffers, zegt Arda Gerkens, directeur van het Expertisecentrum Online Kindermisbruik (EOKM). “Slachtoffers zijn nooit schuldig. Ze zijn in die zin geen onderdeel van het probleem.” Volgens Gerkens wijst baliepersoneel bij de politie jongeren er met name op dat ‘het niet slim is om zo’n foto te maken’. Maar slachtoffers doen dit vaak in goed vertrouwen. Vertrouwen waar iemand anders vreselijk misbruik van maakte, zegt Gerkens. “Dat is vervelend, dan is er sprake van victim blaming.”

Onbewuste ontmoediging

In een uitzending van De Balie Live Journalism vertelt Gerkens aan jeugdagent Cindy Schuls dat Helpwanted, het hulpverleningsplatform dat onderdeel is van het EOKM, regelmatig verhalen hoort van slachtoffers die zijn weggestuurd bij de politie. “Die zeggen: ‘Ik kan geen aangifte doen, want ik heb de foto zelf verstuurd. Ik ben zelf strafbaar, want ik heb kinderporno gemaakt. Ik kan geen aangifte doen, want het was mijn eigen schuld.’ Zeker als je wordt weggezet op deze manier helpt dat niet bij het verwerken van trauma.”

Sara Dekker en Hajar Akrar van de Phoenix Sisters, die begeleiding en training geven op het gebied van seksueel grensoverschrijdend gedrag, herkennen dit beeld in verhalen van slachtoffers die zich bij hen melden. Volgens Akrar en Dekker is de uitwisseling van seksueel materiaal onderdeel van de seksuele ontwikkeling bij jongeren, anno 2021. Akrar: “Met afschrikking kom je niet ver, want pubers zitten in hun eigen wereld. Waarom zou je de fout zoeken bij mensen die die beelden maken? Het is hun goed recht dat te doen.” Dekker zegt dat de politie aangifte onbewust ontmoedigt. “Dan word je een keuze ontnomen.” Ze was in haar jeugd slachtoffer van seksueel misbruik en werd naar eigen zeggen ook ontmoedigd om aangifte te doen door de politie. “Dat ik geen aangifte heb gedaan speelt nog steeds door mijn hoofd en daar heb ik spijt van, ik had dat toen wel moeten doen.”

De politie reageert

Pointer deed wederhoor bij de politie. De kwestie werd intern uitgezet en een woordvoerder heeft de volgende inhoudelijke reactie gegeven:

“De collega’s werkzaam op de chat proberen die vragen zo goed mogelijk te beantwoorden. In de voorgelegde chat is er beperkte tijd en ruimte voor nuance terwijl die er, zeker wanneer het gaat om vragen over zedenfeiten of kinderpornografie, soms wel moet zijn.”

“Alhoewel procedureel juist en juridisch correct weergegeven is het nooit onze bedoeling slachtoffers of hun aanverwanten op enige wijze het gevoel te geven dat wij hen verwijten, schuldig of medeschuldig te zijn aan het verspreiden van naaktafbeeldingen. Of het plegen van het verspreiden van kinderpornografie wanneer zij hun afbeelding in goed vertrouwen delen met derden. Dat gezegd hebbende begrijpen wij wel dat onze uitleg in de chat gevoeld kon worden als victimblaming / shaming.”

“De lessen die wij uit jullie vragen trekken zullen we op korte termijn delen met alle collega’s betrokken bij de chats op vraaghetdepolitie.nl.”

De slotvoorstelling na maanden onderzoek van De Balie Live Journalism, die meerdere bijeenkomsten organiseren over dit onderwerp, is op dinsdag 15 juni.