Russische culturele instellingen in Nederland organiseren propaganda-demonstraties in Nederland. Deze instellingen zijn (mede) opgericht door de Russische overheid. Dat blijkt uit onderzoek van Pointer (KRO-NCRV). Ze organiseren demonstraties en herdenkingen die het Kremlin-narratief over de oorlog in Oekraïne uitdragen – bedoeld om de Russische agressie te bagatelliseren, sympathie voor Poetin te wekken en de Nederlandse steun aan Oekraïne te ondermijnen.
Ruslandkenner Marcel H. van Herpen: “Er is nog te weinig het besef dat Rusland in oorlog is met de landen van de EU – inclusief Nederland. Acties ondernomen door de Russische diaspora, zoals spionageactiviteiten, sabotage (denk aan onderzeese kabels), cyberaanvallen, beïnvloeding via de sociale media, enzovoort, zijn een integraal onderdeel van de Russische oorlogvoering en moeten daarom met effectieve tegenmaatregelen worden bestreden.”
Centraal in de beïnvloedingsoperaties staat de Coördinatieraad van Russische Landgenoten in Nederland (KCOPC), een culturele organisatie die zich inzet voor het behoud van de Russische taal en cultuur. Deze raad ontkent verbonden te zijn aan enige overheidsinstantie, maar blijkt organisatorisch en financieel te worden gesteund door de ambassade. De KCOPC, waar de ambassade een gelijkwaardige partner in is zo blijkt uit het oprichtingsverslag, organiseert demonstraties en evementen op de Dam in Amsterdam en werkt samen met actiegroepen zoals ‘Vrede met Rusland’.
Bij de demonstraties figureren steevast bekende coronademonstranten, zoals Willem Engel en Max van den Berg. Van den Berg - veroordeeld voor het zwaaien met een brandende fakkel voor het huis van toenmalig minister Sigrid Kaag en vaste aanwezige bij de ‘vredesdemonstraties’ - ontving van de KCOPC in mei een onderscheiding voor zijn “bijdrage aan het behoud van vrede”.
Verzet tegen steun Oekraïne
De invloed reikt verder dan de Dam. Russische Nederlanders verbonden aan de KCOPC, zoals Natalia Vorontsova, Elena Plotnikova en Nikita Ananjev, blijken al jaren actief in politieke campagnes en protesten waarin ze pleiten voor een pro-Russische koers. Ze werkten eerder samen met politieke partijen als de Socialistische Partij (SP) en Forum voor Democratie en richtten organisaties op die twijfel zaaien over onder meer het MH17-onderzoek.
Bij de evenementen en demonstraties zijn ook steevast Russische staatsmedia aanwezig. Zij gebruiken de beelden van de Nederlandse demonstraties om in Rusland het beeld te schetsen dat ook in Europa verzet bestaat tegen de steun aan Oekraïne. Daarmee dienen deze evenementen niet alleen een lokaal, maar ook een geopolitiek doel.
Het beïnvloeden van de publieke opinie via de Russische diaspora is een integraal onderdeel van Poetins buitenlandbeleid, zegt Ruslandkenner Van Herpen. De Coördinatieraden spelen daarbij een centrale rol, meent hij. “De raden zijn het zenuwcentrum en het brein van de propaganda-activiteiten in de verschillende landen, omdat zij de lokale omstandigheden kennen en ook de contacten onderhouden met de lokale leden van de diaspora.”
Anti-Russische propaganda
De Russische ambassade laat in een toespraak weten deze organisaties als het “gezicht van Rusland” in Nederland te beschouwen en hun activiteiten zowel organisatorisch als financieel te blijven ondersteunen. “Landgenoten spelen een zeer belangrijke rol in de strijd tegen anti-Russische propaganda”, zei de toenmalige Russisch ambassadeur Alexander Shulgin in 2021 tijdens een conferentie van de KCOPC. “De verdediging van ons imago, van onze reputatie, zien wij als een van de kerntaken van onze ambassade. En daarbij rekenen wij op de hulp en steun van landgenoten.”
De KCOPC en Russische ambassade hebben vooralsnog niet op onze vragen gereageerd. We hebben Vorontsova, Plotnikova en Ananjev geprobeerd te bereiken via de KCOPC en Volunteers of Victory. Ook van hen hebben we nog geen reactie ontvangen.
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief
Ontvang iedere week onze beste verhalen in je mailbox.
