In Groningen worden mensen al jaren van het kastje naar de muur gestuurd. Of beter gezegd: van loket naar loket. Van de NAM tot Centrum Veilig Wonen en van de Nationaal Coördinator Groningen tot de Tijdelijke Commissie Mijnbouwschade Groningen. Allemaal houden ze zich dagelijks bezig met het Groningse hoofdpijndossier: aardbevingsschade. Maar hoeveel loketten zijn er precies? En wie heeft waar een vinger in de pap? We doen een poging om het Groningse aardbevingsdossier te doorgronden.
Voor ons onderzoek Heel Holland Zakt richten we ons op het aardbevingsgebied in Groningen. Nu horen we je denken: maar de gaskraan is toch dicht? En Minister Wiebes heeft toch gezegd dat het opgelost is? Maar laat dat de Groningers niet horen.
Hoewel het 7 jaar geleden is dat de provincie opgeschud wordt door de aardbeving bij Huizinge, lijkt de schadeafhandeling nog steeds niet goed geregeld. We ontvangen tientallen berichten van Groningers die met onopgeloste schade zitten. Wat gaat hier mis?
Als we ons erin verdiepen wordt al snel duidelijk hoe het kan dat menig Groninger het spoor bijster is geraakt. Nieuwe commissies en schadeloketten schieten de afgelopen jaren als paddenstoelen uit de grond en ook ons begint het te duizelen. Maar laten we bij het begin beginnen.
Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM)
Op maandag 12 augustus 2012 schrikt Groningen op van de zwaarste klap tot op heden: een aardbeving bij Huizinge met een kracht van 3.6 op de schaal van Richter. Hoewel er in de gasrijke provincie al sinds 1986 aardschokken voorkomen, zet deze beving bij Huizinge iedereen op scherp. Bewoners zien hun muren in tweeën splijten en in één klap wordt de Groninger schatkist een complex veiligheidsvraagstuk.
Omdat het aantal schademeldingen in razendsnel tempo toeneemt opent de NAM (onderdeel van Shell en ExxonMobil) in 2012 een schadeloket. Voor schadeopnames werkten ze samen met taxateur Pieter de Vries, adviesbureau Arcadis en ingenieursbureau Witteveen en Bos, maar de regie ligt nog steeds in handen van de NAM. Zij bepalen hoe en door wie de huizen geïnspecteerd mochten worden, welke schade wel of niet veroorzaakt is door aardbevingen en hoe hoog een eventuele schadevergoeding mag zijn.
Volgens burgers was hier sprake van een slager die zijn eigen vlees keurt. Dat heeft de Tweede Kamer ook in de smiezen en dus stelt Henk Kamp, oud-minister van Economische Zaken, in 2013 een Onafhankelijk Raadsman aan: Leendert Klaassen. Burgers met klachten over de schadeafhandeling door de NAM kunnen vanaf dat moment bij hem terecht.
Maar alsnog zit het de Groningers niet lekker. Hoe kan de ‘veroorzaker’ van alle ellende nu ook degene zijn die verantwoordelijk is voor het opnemen en taxeren van alle schade?
Centrum Veilig Wonen
De schadeafhandeling moet onafhankelijker worden en daarom wordt in 2015 het Centrum Veilig Wonen (CVW) opgericht door adviesbureau Arcadis en verzekeringsexpert CED. Maar de werknemers van het nieuwe, commerciële schadeloket (gemiddeld zo’n 350 werknemers in 2017) worden nog steeds betaald door de NAM. Ook werken zij met oude schadeprotocollen – opgesteld door de NAM – en vallen de kosten voor contra-expertises alleen onder de vleugels van de NAM wanneer er gewerkt wordt met schade-experts van Arcadis of Witteveen en Bos. Liever iemand anders? Dat mogen de Groningers dan zelf betalen.
In de tussentijd is er nog een nieuw (in eerste instantie tijdelijk) schadeloket geopend: de Commissie Bijzondere Situaties. De minister van Economische Zaken verzoekt de NAM in maart 2014 om 15 miljoen euro vrij te maken voor een snelle afhandeling van schadegevallen met de stempel ‘complex’. Het gaat dan vooral om individuele gevallen met een opeenstapeling van problemen: medische, psychische en/of sociale problemen, maar soms ook economisch. Alle aanvragen voor deze regeling worden beoordeeld en behandeld door een vierkoppige onafhankelijke commissie, die vanaf mei 2016 een permanente status heeft verworven. Volg je het nog?
Zo. En dan hebben we het nog niet eens gehad over de Nationaal Coördinator Groningen, Heft in Eigen Hand/Eigen Initiatief, de Arbiter Bodembeweging en het nieuwste schadeloket: de Tijdelijke Commissie Mijnbouwschade Groningen, om maar wat instanties te noemen. Daarover later meer!
