Verschillende thuiszorgorganisaties hebben dit jaar de zorgkraan dicht moeten draaien door ernstige personeelstekorten. Met name tijdens de vakantiemaanden zijn in enkele plaatsen zogenoemde ‘cliëntenstops’ ingesteld, omdat nergens in de regio nog zorg beschikbaar was.
Dat melden verpleegkundigen ons als reactie op het artikel van vorige week. Beroepsorganisatie V&VN, brancheorganisatie voor zorgaanbieders ActiZ en ouderenbond ANBO spraken daarin hun zorgen uit over het nijpende tekort aan wijkverpleegkundigen. Ze verwijten de politiek vooral oog te hebben voor verpleeghuiszorg, terwijl meer dan 90% van de ouderen hier helemaal niet terecht komt. Zij zijn juist afhankelijk van ernstig overbelaste thuiszorgmedewerkers.
Met regelmaat moeten wijkverpleegkundigen zorg weigeren, soms zelfs maanden lang. ‘Dat is hartverscheurend en strookt niet met je beroepseed. Niet alleen wij, maar alle teams en organisaties in de regio zitten vol. Mensen liggen dus in het ziekenhuis te wachten, tot er ergens een plekje vrijkomt. Een echtgenoot van zeer hoge leeftijd zei dat hij wel zelf ging proberen zijn vrouw te douchen en aan te kleden, tot wij weer plek hebben.’
Een wijkverpleegkundige uit de regio Utrecht. ‘We hebben de afgelopen maanden consequent ‘nee’ verkocht aan nieuwe cliënten. Alleen kleinere zorgvragen konden we nog beantwoorden, zoals oogdruppels of hulp met steunkousen. Complexere zorg of stervensbegeleiding konden we niet aan, maar ook mijn teams van andere bedrijven in de wijk konden dat niet aan.’
‘Het is lastig voor mensen die zorg zoeken, maar er moet eerst wat gebeuren,’ reageert een collega uit het oosten van het land. ‘Ik vrees voor de gezondheid van mijn team, de meeste ouderen worden nog beter verzorgd dan het thuiszorgpersoneel zichzelf verzorgt.’
Inkoop
Omdat werkgevers contacten met de pers van tevoren moeten goedkeuren, kunnen we de namen van deze tipgevers niet publiceren. De druk is volgens hen onhoudbaar geworden, nu steeds meer ouderen zorg aan huis nodig hebben. Ze verwijten de regering te snel plekken in verzorgingstehuizen te hebben afgebouwd, terwijl het aantal verpleegkundigen en verzorgers te klein is om die zorg op te vangen en ook mantelzorg vaak niet of onvoldoende aanwezig is.
'Alle teams en organisaties in de regio zitten vol. Mensen liggen dus in het ziekenhuis te wachten, tot er ergens een plekje vrijkomt.'
Al vanaf 2015 - zorgverzekeraars werden toen verantwoordelijk voor de bekostiging van de zorg thuis - kampen wijkteams met een structureel personeelstekort. ‘De wijkverpleging ziet met angst en beven de zomer op zich afkomen’, waarschuwde beroepsvereniging V&VN afgelopen juli in een brief aan de Tweede Kamer. Opvallend is dat in het politieke debat de schuld vooral in de schoenen van zorgverzekeraars wordt geschoven. Per jaar moeten zorgverzekeraars afspreken hoeveel zorg er mag worden geleverd. Komt een thuiszorgorganisatie daar boven, dan zijn de kosten voor die uren voor eigen rekening. Buurtzorg, één van de grootste organisaties, dreigde om deze reden de zorg voor de rest van 2017 stil te leggen. SP, D66, GroenLinks en CDA riepen daarom staatssecretaris van Rijn op ‘dreigende behandelstops te vermijden’ door scherp toezicht te houden op zorgverzekeraars die de hand op de knip houden.
‘Helpenden’
De circa 20 tipgevers die zich op de redactie hebben gemeld schetsen echter een genuanceerder beeld. Geld vanuit de zorgverzekeraars lijkt niet het grootste probleem. Eén van de punten waar veel naar gewezen wordt, is het verdwijnen van de categorie ‘helpenden’, ook wel ‘niveau 2-medewerkers’ genoemd. Sinds de hervorming moeten de laagst geschoolde werknemers zich verplicht laten bijscholen tot niveau 3. Een wijkverpleegkundige: ‘U kunt zich voorstellen dat in veel gevallen deze mensen niet voor niets een opleiding op niveau 2 deden en niveau 3 niet aan kunnen. Het gevolg is dat er geen helpenden meer zijn, terwijl we die nu juist zo goed kunnen gebruiken om ons te ontlasten.’
Een wijkverpleegkundige uit de regio Rijnmond: ‘We nemen nu al een tijd geen nieuwe patiënten meer aan. Niet alleen wij, maar ook concurrenten in hetzelfde gebied doen dat niet. Er is gewoon geen ruimte voor. Huisartsen bellen bijvoorbeeld nog wel eens met een verzoek of we terminaal zieke patiënten kunnen verzorgen in de laatste fase. Het is cru om te zeggen, maar als we niet zeker weten dat iemand binnen 24 uur overlijdt, dan kan dat eigenlijk niet. Het is te intensieve zorg om erbij te hebben voor een team dat zich al een slag in de rondte rent om alles te bemannen.’
We nemen contact op met haar regiomanager. Ook zij wil liever anoniem blijven, maar beaamt de moeilijke situatie: ‘Je moet altijd goed in de gaten houden of er wel genoeg zorg wordt ingekocht, maar geld is bij ons niet het grootste probleem. Vacatures blijven lang open staan, waardoor we eigenlijk op alle niveaus te weinig personeel hebben. Dat konden we vorig jaar tijdens de zomermaanden nog opvangen door uitzendkrachten in te huren, maar dit jaar waren die voor het eerst nauwelijks te krijgen. Nu krijgen we weer wat lucht, maar de werkdruk van de afgelopen periode wreekt zich. Mensen vallen uit door ziekte of stappen over naar een concurrent.’
