Precies een jaar geleden publiceerde Pointer de podcast de Schuldigen, over het systeem van schuld en boete. In deze podcast volgden we drie hoofdpersonen met schulden. Hoe gaat het nu met ze? Voor de een is er meer zekerheid, voor de ander liggen nieuwe schulden weer op de loer, blijkt als Pointer ze opnieuw opzoekt. En het is vooral de overheid die de problemen veroorzaakt.
In de podcast de Schuldigen bleek onder meer hoe hoog de maatschappelijke kosten van schulden zijn: zo’n 8,5 miljard euro. En dat terwijl er 3 miljard euro aan problematische schulden openstaan. Ook in het afgelopen jaar nam het aantal mensen met problematische schulden opnieuw toe. Het gaat volgens het CBS (link) nu om bijna 750.000 huishoudens.
Maar hoe is het de hoofdpersonen uit onze podcast - Sabrina, Soerish en Jeroen - afgelopen jaar vergaan? Pointer ging bij hen op bezoek.
Sabrina
Sabrina (33) woont in Rotterdam met haar man en twee jonge kinderen. Een jaar geleden woonde ze met het gezin in een klein huis, waar zij met haar man op een matras op de grond sliepen. Op het dieptepunt had Sabrina een schuld van 50.000 euro, vooral doordat kleine schulden snel kunnen oplopen tot een groot bedrag.
Een jaar later blijft het voor Sabrina moeilijk om financieel het hoofd boven water te houden. Wel is er goed nieuws: ze is verhuisd en slaapt niet meer op een matras op de grond maar in een eigen slaapkamer. Net als haar twee kinderen die nu ook eindelijk een eigen kamer hebben.
De tekst loopt verder onder de foto.
Maar toen ze dacht met haar baan en verhuizing eindelijk in rustig financieel vaarwater te komen, kwam ze bedrogen uit. Toen ze uit de schuldhulpverlening kwam, had ze een schone lei, zonder schulden. Toch was daar al snel de Belastingdienst.
Nieuwe schulden
Omdat Sabrina tijdens het schuldhulptraject een nieuwe baan kreeg en meer geld ging verdienen, kreeg ze minder recht op toeslagen. Maar deze verandering was Sabrina ontgaan, omdat ze nog steeds moest rondkomen van een paar tientjes leefgeld per week. Tijdens het hulptraject had daarom niemand door dat de salarisverhoging voor nieuwe schulden zouden kunnen zorgen.
Nu moet Sabrina 2000 euro aan toeslagen terugbetalen: “Dat voelt oneerlijk, ik krijg geen kans om een buffer op te bouwen. Je doet zo hard je best, maar dan krijg je weer een klap van het terugvorderen van toeslagen.”
Financieel blijft het aanpoten, want hun nieuwe woning heeft een hogere huur. En hoewel Sabrina nu ook een hoger inkomen heeft met haar baan, komt ze niet meer in aanmerking voor veel minimaregelingen, waardoor ze geld misloopt: “Als m’n salaris gestort wordt en ik knipper met m’n ogen, is het alweer weg.”
Soerish
De jongen uit het bos heeft een eigen huis, vertelt Soerish (47) trots. Tijdens de opnames van de podcast woonde hij nog in de opvang en kort daarvoor zelfs in het Haagse Bos, waar hij in de podcast uitgebreid over vertelde. Boetes die hij kreeg tijdens zijn dakloze periode, zoals voor slapen in een parkeergarage, zijn inmiddels kwijtgescholden. Voor andere betalingsachterstanden is een regeling getroffen. “Ik moest keuzes maken om te overleven”, blikt hij terug op die periode.
Hij kijkt met vertrouwen naar de toekomst. “Het huis is een fundering, een basis.” Met de bemiddeling van Fabian Weergang van Stichting Devjo en de woningcorporatie heeft Soerish nu eindelijk een vaste plek en hoeft hij niet meer in tentje in het bos te slapen.
Hij is Fabian dan ook enorm dankbaar. Fabian heeft zelf ook ervaring met dakloosheid en helpt nu lotgenoten. Dat hij weet hoe het is, is voor Soerish belangrijk: “Hij is mijn kapitein.” Het is soms nog wennen om in een huis te wonen, zegt hij. “Ik heb nu een positieve kracht, maar ik merk dat ik m’n ervaringen van het op straat leven nog moet verwerken.”
Fabian van Stichting Devjo, ook aangeschoven bij het gesprek, snapt dat: “Je moet ook weer vertrouwen krijgen in het systeem en in jezelf. Een hele opgave, want juist dat systeem heeft je toen je dakloos was in de steek gelaten. Het is een herstelproces, voor Soerish en voor de omgeving.”
Nu Soerish weer een woning heeft kon hij zelfs Fabian een keer mee uit eten nemen. “Toen ik dakloos was kwam ik niet rond, en nu kan ik een keer iets terugdoen”, zegt Soerish.
De tekst loopt verder onder de foto.
Tiny houses
Fabian heeft als doel om zoveel mogelijk lotgenoten een woning te geven. In de podcast spraken we Soerish en Fabian bij het sportcomplex van HKV/Ons Eibernest, waar Soerish graag in een tiny house had willen wonen. Het plan is om dat met makkelijk plaatsbare tiny houses te doen, maar het project stuit op weerstand bij de gemeente Den Haag.
Ondanks de inzet van Stichting Devjo geeft de gemeente geen groen licht voor de tiny houses op het sportveld. Het frustreert, want Fabian weet dat er nog veel meer dakloze lotgenoten wachten op een woning. Volgens de gemeente is het plan van Devjo niet haalbaar omdat de infrastructuur te duur zou zijn, maar volgens Fabian worden die kosten overschat omdat er al veel infrastructuur zou liggen. “Je wordt voorgelogen, maar ik zet door”, zegt Fabian strijdbaar.
Op het aangrenzende terrein bij het sportveld bestaat een plan van de gemeente zelf voor flexwoningen. De gemeenteraad van Den Haag heeft daarom met een motie opgeroepen om de plannen van Devjo en de gemeente te combineren, maar daar wil het college niet aan. Het college schrijft in een reactie aan de gemeenteraad dat “het toevoegen van tiny houses aan dit project de haalbaarheid onder druk zou zetten.” Ook op andere sportlocaties is het volgens hen geen haalbaar initiatief. “Het is gekmakend, alsof we het probleem niet willen oplossen”, zegt Fabian.
Ervaring inzetten
Soerish blijft zijn ervaringen inzetten voor verandering van het systeem. Met Stichting Devjo draagt hij bij aan de straatwandelingen waarin ervaringsdeskundigen vertellen aan beleidsmakers. “Die ervaringsverhalen maken het verschil”, weet Fabian.
Soerish is blij dat hij in zijn huis familie kan ontvangen, en dan vooral zijn dochter. Dat is voor hem het allerbelangrijkste. In het bos kon hij haar moeilijk ontvangen, vertelt hij, maar “nu ben ik eindelijk thuis”.
De tekst loopt verder onder de foto.
Jeroen
Pakketbezorger Jeroen (63) geeft zijn leven nu een 7,5. Hij raakte in de schulden door een scheiding en een hersenbloeding. Als hij het revalidatiecentrum verlaat, is hij ook nog eens dakloos en verliest hij zijn inschrijving bij de basisregistratie personen, omdat hij niet meer in het huis bij zijn ex-partner kan wonen. Daardoor krijgt hij sommige aanmaningen van schuldeisers niet eens binnen en lopen de schulden snel op.
In de Schuldigen vertelde hij al dat deze periode hem heeft getekend, maar dat hij weer uit de schulden was. Dat is hij nog steeds, maar het is nog steeds worstelen om financieel het hoofd boven water te houden. Jeroen heeft door de beroerte een arbeidsbeperking en kan niet volledig werken. Toch werkt hij keihard als pakketbezorger voor 28 uur in de week. Hij heeft een jaar later inmiddels zelfs een vast contract gekregen.
Desondanks blijft het financieel uitdagend. Hij worstelt nog steeds met de regelgeving van het UWV. Jeroen werkt 28 uur in de week, zijn werkgever krijgt loonkostensubsidie en het UWV vult het loon aan. Fysiek is het werk soms zwaar, waardoor hij valt soms uitvalt, vooral als het zware route is.
Als Jeroen zich een aantal weken moet ziekmelden na een zware route heeft hij meteen een stuk minder geld. Er is namelijk een afspraak dat niet de werkgever, maar het UWV z’n loon doorbetaalt. Maar dat valt altijd lager uit, zegt Jeroen. “Dat is gewoon een straf voor als je ziek bent.” Volgens z’n berekeningen gaat hij dan van 480 euro naar 320 euro per week. Het UWV erkent dat door de belastingregels en het flexibele werk - zo krijgt Jeroen soms een weekendtoeslag - het loon ineens lager kan uitvallen bij ziekte.
Rust en zekerheid
Ondanks de stress over geld vindt Jeroen het wel een fijne baan. Vooral de zekerheid geeft hem rust: “Ik wil gewoon een stressvrij leven. Tot mijn pensioen wil ik deze baan lekker zo volhouden. Maar dat blijft balanceren om gezond te blijven.”
Jeroen maakt zich zorgen om lotgenoten met schulden. “Mensen die hard werken en toch in armoede leven. Of mensen met een beperking die ziek in de bijstand zitten.” Maar met Jeroen zelf gaat het goed: “Ik heb nu rust in mijn leven.”
Luister hieronder het item 'de armoedeval' uit Pointer:
De armoedeval
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief
Ontvang iedere week onze beste verhalen in je mailbox.
