In ons onderzoek Arbeidsmigranten spreken we met een aantal gemeenteraadsleden uit Vlaardingen. De meest in het oog springende is Ron Boers. Vers uit zijn eigen fractie gezet, blijf hij opereren volgens het recept van zijn oude partij: ‘ONS Vlaardingen stelt de inwoners dus radicaal centraal.’ Dat betekent dat hij geen arbeidsmigranten in Vlaardingen wil. Ze moeten wonen waar ze werken. En ze werken in de kassen in het Westland, niet in Vlaardingen. ‘Het liefst heb ik iedereen eruit.’

Parallelle samenleving

Boers heeft een paar argumenten. Hij vindt het een probleem als groepen in de samenleving niet meedoen. Hij noemt de Turkse gemeenschap, die volgens hem in Vlaardingen een parallelle samenleving vormt. Wij hebben die bewering niet verder onderzocht. Boers wil ermee zeggen dat het een probleem voor een stad wordt als bijvoorbeeld de Polen in grote getale gaan samenklitten.

Volgens Boers zijn er in Vlaardingen 6000 tot 7000 Oost-Europeanen. De gemeente zegt dat in de Basisregistratie Personen 2.118 personen uit Midden- en Oost-Europa zijn ingeschreven. Die kunnen ook vanwege de liefde gekomen zijn, laat ze weten. Ook zijn hier de afgelopen jaren 225 kinderen geboren in deze groep. Buitenlanders die hier korter dan 4 maanden verblijven hoeven zich niet in te schrijven bij de gemeente. Daarom schat de gemeente dat er nog 1.000tot 1.500 meer zijn. Kortom, de ruwe gemeentelijke schatting is ruim 3000.

‘Dit zijn al Vlaardingers’

Maar voor Boers’ redenering maakt het aantal arbeidsmigranten niet uit. ‘Die doen dus allemaal niet mee. De stad kan deze aantallen niet aan. Het zwembad en het theaterlijden eronder. Die groepen komen daar niet. De voorzieningen komen onder druk te staan. Er zijn onder hen te weinig mensen met centjes die ze hier besteden.’ Klopt het wat Boers stelt? We weten niet hoeveel Polen hier zwemmen of het theater bezoeken. Misschien loopt het geen storm, maar kan dat niet veranderen? De gemeente wijst bijvoorbeeld naar een onderzoek uit 2016 waaruit blijkt dat 37% van de Oost-Europeanen hier al 5 jaar of langer is ingeschreven. Ze schrijft: ‘Een aanzienlijk gedeelte heeft zich hier definitief gevestigd. Met andere woorden: dit zijn al Vlaardingers.’

Werken ze in Vlaardingen?

Een ander veelgehoord argument dat ook Boers gebruikt is dat deze arbeidsmigranten niet in Vlaardingen werken. Iedereen bevestigt dat. De arbeidsmigranten werken in het Westland of op de Maasvlakte. Maar wat zelden aan dit argument wordt toegevoegd is dat ook bijna twee derde van de werkende Vlaardingers dat doet buiten Vlaardingen. Als het voor ons een geaccepteerde praktijk is, elke dag weer de file in, waarom mogen de door onze werkgevers hier uitgenodigde buitenlandse werknemers het dan niet?

Druk op de woningvoorraad

Een ander argument van Boers tegen de arbeidsmigranten is dat onze werklozen dat maar moeten doen. Waarom dat niet realistisch lijkt, legden we hier uit. Boers wijst ook op de overlast die de arbeidsmigranten zouden veroorzaken. Daar gaan we morgen dieper op in op onze website. Blijft over het argument van de verdringing op de woningmarkt.

Boers beweert dat de arbeidsmigranten woningen die bedoeld zijn voor Vlaardingers innemen. Woningcorporatie Waterweg Wonen ziet inderdaad een toenemende druk op de sociale huurmarkt. Er zijn meer actieve woningzoekenden en er is een daling van het aantal vrijkomende sociale huurwoningen. Er is een substantieel woningtekort in deze regio. Daar zijn onlangs in de regio afspraken over gemaakt. Maar Waterweg Wonen relativeert het idee dat arbeidsmigranten gebruikmaken van de sociale huur. ‘Iedereen met een wettige verblijfstitel in Nederland kan zich als woningzoekende inschrijven. Dus ook arbeidsmigranten. Alleen zoeken veel arbeidsmigranten tijdelijk onderdak. Naast de sloopwoningen hebben we geen ander complex beschikbaar. Wel zouden we een pand aan een organisatie willen verkopen die gespecialiseerd is in dergelijke tijdelijke huisvesting van arbeidsmigranten.’

Hoe groot is nu de invloed van de toestroom van Midden- en Oost-Europeanen op de wachtlijst voor de oorspronkelijke inwoners? Waterweg Wonen: ‘Nihil, omdat veel arbeidsmigranten tijdelijk onderdak zoeken, niet permanent. De wachtlijst wordt langer doordat er minder sociale huurwoningen vrijkomen (te weinig doorstroming in verband met tekort aan nieuwbouwwoningen) en omdat de uitstroom uit zorg- en opvanginstellingen groter is geworden (rijksbeleid gericht op zelfstandig wonen). Deze laatste groep wordt voor een groot deel als voorrang-kandidaat gehuisvest, wat voor reguliere woningzoekenden tot langere wachttijden leidt.’

Ook de gemeente erkent dat er over de gehele linie woningschaarste is. Dit geldt voor alle doelgroepen. Wachttijden voor sociale huurwoningen nemen overal in Nederland toe, benadrukt de gemeente. Arbeidsmigranten krijgen geen urgentie en komen net als anderen op de wachtlijst, als ze überhaupt aan de voorwaarden voldoen. Zij moeten dus ook een aantal jaar wachten tot ze hiervoor in aanmerking komen. Kort samengevat komen ze hiervoor eigenlijk alleen in aanmerking als ze hier gevestigd zijn. Tijdelijke arbeidsmigranten komen hier niet voor in aanmerking, dus veroorzaken geen druk op deze markt, zo laat de gemeente weten.

Uitzendbureaus kopen appartementen op

Maar voor de koopwoningen heeft Boers misschien wel een punt. Die worden landelijk voor starters schaars. Het aantal woningen dat in Vlaardingen te koop stond tijdens de crisis was circa 1000, nu is dat circa 150. De gemeente erkent dat het opkopen van deze woningen en hier vier arbeidsmigranten in huisvesten een hoog rendement oplevert. Hierdoor worden steeds meer woningen aan het ‘sociale koopcircuit’ onttrokken. Eerder waarschuwde uitzendbureau Tradiro al dat als ze niet zelf tijdelijke wooncomplexen mag realiseren, het effect kan zijn dat ook zij reguliere woningen gaat opkopen.