De helft van deze steden laat aan Pointer weten dat zij het naast containers geplaatste vuil als een groeiend probleem ervaren. Volgens de gemeente Utrecht is dit verkeerd geplaatste afval een “structurele en groeiende uitdaging”. Zij schatten dit jaar zo’n 2,8 miljoen kwijt te zijn aan het opruimen van bijplaatsingen, in 2021 was dat nog 1,2 miljoen. Ondanks dat Utrecht jaarlijks meer geld en middelen inzet, ziet de domstad de problematiek toenemen, zo laten ze weten.

Ook Amsterdam ziet de kosten verdubbelen. Besteedde de hoofdstad in 2021 nog 4,1 miljoen aan de aanpak en het opruimen van al dat verkeerd geplaatste afval, dit jaar is dat al 8,3 miljoen. En dan zijn de kosten voor handhaving – dit jaar zo’n 5 miljoen - nog niet eens meegeteld.

Hardnekkig probleem

Het groeiend aantal inwoners in grote steden – de verdichting - zorgt ervoor dat het steeds meer inspanning kost om de stad er schoon uit te laten zien, zo laten verschillende steden weten. Bovendien gaan inwoners steeds “makkelijker met hun afval om”, aldus Rotterdam. Hun speciale ophaaldienst NietRNaast haalde dit jaar alleen al 666.097 keer een zak, doos of andere rotzooi op die illegaal naast de containers stond. Ook steden als Groningen, Almere en ’s Hertogenbosch ervaren een stijging van rotzooi naast containers. “Een hardnekkig en moeilijk op te lossen probleem”, aldus Eindhoven.

Dweilen met de kraan open

Van tuintjes rond containers tot citroengeur voor een schoon gevoel, gemeenten bedenken van alles om hun bewoners het afval in containerbakken te laten gooien. Want om de kosten van het opruimen van al die verkeerd geplaatste rotzooi niet nog verder te laten oplopen, moet vooral ook het gedrag van inwoners veranderen. “Anders is het dweilen met de kraan open”, zegt wethouder Afval en Reiniging Hester van Buren van Amsterdam tegen Pointer. “Je ziet dat wanneer containers nog niet eens vol zijn, er ook vuilniszakken naast worden geplaatst. Het is gewoon heel vervelend,” concludeert Van Buren. “Schoon moet gewoon de norm zijn.”

Vuil trekt vuil aan

Maar om bewoners te bewegen hun afval op de juiste manier weg te gooien moet wel de basis op orde zijn, zo zegt gedragsdeskundige Luuk Bos van adviesbureau Behavior Change Group. En dat is nog niet in alle steden het geval. Denk aan kapotte of volle containers.

Bovendien moet de straat een schone uitstraling hebben, stelt Bos. “Mensen zijn heel sociale dieren en onze omgeving stuurt ons gedrag. Dus als een omgeving er rommelig uitziet denken mensen vaak onbewust dat ze zich niet aan de sociale regels hoeven te houden om afval op de juiste manier weg te gooien.” Bovendien trekt vuil vuil aan. “Als er dan eenmaal een doosje naast staat, dan denken mensen: ‘Ik zet de mijne er ook wel naast’.”

Wethouder Van Buren geeft toe dat daar ook voor de stad Amsterdam nog wel werk aan de winkel is. “Wij moeten ervoor zorgen dat de containers op tijd geleegd worden, zodat de basis echt op orde is. Dat kan beter.”