Een half jaar geleden maakten we een uitzending over alcohol schenken bij de kledingzaak, de kapper en de boekhandel, het zogeheten blurring met alcohol. Het kabinet wil dat gaan toestaan zodat ondernemers klanten meer ‘beleving’ kunnen bieden, maar artsen en gezondheidsdeskundigen zijn faliekant tegen. Het bij wet mogelijk maken van de verkoop en het schenken van alcohol op meer plekken, lijkt ook een gekke zet in een tijd waarin de volksgezondheid onder de druk staat en er veel publiek geld wordt gestopt in initiatieven om kinderen en volwassenen juist gezonder te laten leven.

26.000 ziekenhuisopnames door alcohol

Kinderen overlijden immers nog steeds aan alcoholintoxicatie en er zijn ieder jaar zo’n 26.000 opnames in het ziekenhuis waarbij alcohol een rol speelt. Het RIVM becijferde dat alcohol de Nederlandse samenleving nu jaarlijks zo’n 2 tot 4 miljard euro kost, bijvoorbeeld door ongevallen, ziekte, files en politie- en justitiekosten die het gevolg zijn van het gebruik ervan. “Alcohol heeft een uitwerking op alle orgaansystemen,” legde maag-, darm- en leverarts Bart Takkenberg ons eerder uit. Zijn patiënten zijn zich daar pas van bewust als het al te laat is. De gevolgen verschillen per persoon volgens de arts: “Wat we weten is dat er niet zoiets is als gezond alcoholgebruik. Alcohol is gewoon een schadelijk product, net als sigaretten. Alleen vinden we veelvuldig alcoholgebruik nu nog normaal.”

De huidige staatssecretaris voor Volksgezondheid, Maarten van Ooijen (CU), en zelfs coalitiepartner D66 gaven in onze uitzending aan grote twijfels te hebben bij het voorstel. En ook alle partijen aan de alcoholtafel van het Nationaal Preventieakkoord (2018), waarmee de overheid en tientallen maatschappelijke organisaties juist problematisch alcoholgebruik willen terugdringen, wilden de onwenselijkheid van blurring opnemen in het akkoord.

Op het laatste moment verdween die paragraaf echter onder politieke druk uit de definitieve versie, bleek uit notulen die we verkregen via de Wet openbaarheid van bestuur. In 2021 dook het plan plotseling weer op in het coalitieakkoord dat CDA, VVD, D66 en ChristenUnie sloten.

Deze maand rolde de blurring-wet weer een stukje verder in het wetgevingsproces. Eindelijk kwamen er antwoorden op de vragen die collega-politici in 2020 stelden aan VVD-er Erik Ziengs, die de initiatiefwet voor Thierry Aartsen onder zijn hoede had. Bij Pointer wilde Aartsen geen vragen beantwoorden over de initiatiefwet en wat voor invloed die zou hebben op met name jongeren. Wat schrijft hij nu aan de andere politieke partijen?

Over gevolgen voor jongeren hoeven zijn collega’s zich geen zorgen te maken, meent Aartsen: “De strikte, reeds geldende regels voor het verkopen en schenken van alcohol in een horecagelegenheid, zoals de leeftijdscontrole en het in bezit zijn van een SVH-diploma (een horeca-diploma Sociale Hygiëne, red.) door de vergunninghouder, gelden ook voor het gemengd kleinhandelsbedrijf en het gemengd ambachtsbedrijf.” Met andere woorden: Onder de 18 jaar wordt er nog steeds geen alcohol geschonken, dus wat is het probleem?

Verder lezen we dat het wetsvoorstel volgens Aartsen niet in strijd is met het Nationaal Preventieakkoord (2018). Toch gek als in de notulen van de onderhandelingen voor het Preventieakkoord te lezen is dat alle partijen aan de alcoholtafel overeenkwamen dat ze blurring als onwenselijk wilden opnemen in dat bewuste akkoord, juist omdat het problematisch alcoholgebruik in de hand kan werken.

‘Onaannemelijk dat mensen zich massaal gaan bezatten bij hun kapper’

Aartsen geeft daarnaast in zijn antwoorden aan ‘dat het niet de verwachting is dat het wetsvoorstel een negatieve impact zal hebben op de volksgezondheid.’ De vraag is waar hij dat op baseert. Alcoholexpert van het Trimbos instituut, Ninette van Hasselt, geeft namelijk aan: “Met blurring normaliseren we alcohol verder en dat is schadelijk voor de volksgezondheid: hoe zichtbaarder en beschikbaarder alcohol is, hoe meer er wordt gedronken. De Alcoholwet is er niet voor niks. Alcohol is een bijzonder product.”

Het RIVM bevestigt dat wetenschappelijk onderzoek laat zien dat meer aanbod van alcohol leidt tot meer gebruik, en meer gebruik weer leidt tot meer schade.

Aartsen wuift alle kritiek weg en geeft aan alleen maar iets te willen reguleren wat nu toch al gebeurt. Met andere woorden: de kapper schenkt al wijn, deze wet zorgt er alleen maar voor dat dat dan legaal gebeurt. Hij acht het verder ‘erg onaannemelijk dat mensen zich massaal zullen gaan bezatten bij hun kapper’.

Artsen en Trimbos niet geconsulteerd

SP, CDA en D66 vroegen Aartsen ook of hij gesproken heeft met gezondheidsorganisaties en handhavers van de openbare orde over zijn wet en of hij iets met hun adviezen heeft gedaan? Ja, zegt Aartsen in de nota. En hij somt een hele lijst op van organisaties waarmee hij gesproken zou hebben, waaronder:

• het Nederlands Instituut voor Alcoholbeleid STAP,
• de Nederlandse Vereniging voor Drank en Horeca Inspecteurs,
• de Nederlandse Vereniging van Maag- Darm- Leverartsen,
• Verslavingskunde Nederland,
• Trimbos Expertisecentrum Alcohol,
• de Stichting Positieve Leefstijl en
• Alcohol Preventie voor de Gezonde Generatie

Hij schrijft dat ‘al deze informatie’ heeft geleid tot een ‘integrale afweging’ van zaken en het wetsvoorstel zoals het nu voorligt.

Gek genoeg geven vier van deze partijen bij Pointer aan nooit een gesprek met Aartsen of zijn voorganger Ziengs te hebben gehad. Hoe verklaart Aartsen dat? Dat schrijft hij namelijk wel aan zijn collega’s. VVD-woordvoerder Noud van Bladel laat ons weten: “De heer Aartsen is naar aanleiding van een brief (van al deze partijen, red.) op woensdag 8 juni afgelopen jaar in gesprek gegaan met vertegenwoordigers van ondertekenaars van deze brief.”

Er blijkt inderdaad een gesprek met de Nederlandse Vereniging voor Drank en Horeca Inspecteurs, Verslavingskunde Nederland en Alcohol Preventie voor de Gezonde Generatie te zijn geweest. Floor van Bakkum van Verslavingskunde Nederland: “In dat gesprek hebben we vooral uitgelegd waarom we deze wet een héél slecht idee vinden. We weten dat het minder beschikbaar maken van alcohol 1 van de 3 maatregelen is die problematisch alcoholgebruik het beste tegengaat. Met deze wet maak je alcohol juist méér beschikbaar. Dat staat dus haaks op het Preventieakkoord. De ‘integrale afweging’ van Aartsen is dus zeer bijzonder te noemen.”

‘Niet alleen wijn bij kapper hiermee mogelijk, ook proeflokaal in supermarkt’

Ook Nico Hesselink van de Nederlandse Vereniging voor Drank en Horeca Inspecteurs kan zich het gesprek herinneren. “We hebben toen vooral onze zorgen neergelegd, maar inhoudelijk is er weinig besproken.” Aartsen schrijft nu in zijn beantwoording: ‘Het is niet de verwachting dat handhaving complexer wordt.’

Ziet Hesselink dat ook zo? “Ik maak me juist grote zorgen. Niet alleen een wijntje bij de kapper wordt mogelijk. De Albert Heijn mag, zoals ik het lees, ook een proeflokaal middenin de supermarkt bouwen en de bouwmarkt kan een bar neerzetten. Er kunnen dus duizenden verstrekpunten van alcohol bijkomen. Dat kunnen we helemaal niet aan als handhavers. Gaat meneer Aartsen dan regelen dat we extra mensen en faciliteiten krijgen?”

Artsen en Trimbos: ‘Wij zijn tegen deze wetgeving’

De Nederlandse Vereniging van Maag- Lever- en Darmartsen laat weten nooit geconsulteerd te zijn. “Wij zijn tegen deze wetgeving,” aldus voorzitter Frank Vleggaar. Ook Trimbos, STAP en Stichting Positieve Leefstijl zijn verbaasd dat Aartsen hen noemt. Ninette van Hasselt van het Trimbos: “Er is nooit een gesprek geweest. Dan zouden we hebben laten weten dat wij verwachten dat deze wet wel degelijk een negatieve impact heeft op de volksgezondheid.”

Zijn de leden van de Tweede Kamercommissie voor Volksgezondheid die de wet moeten voorbereiden tevreden met de antwoorden van Aartsen? “Ik heb nog wel veel vragen,” aldus Mirjam Bikker van de Christen Unie afgelopen woensdag in de vergadering. Ze wil graag een tweede schriftelijke vragenronde, net als D66, Partij voor de Dieren en PvdA. Eind mei kan VVD-er Aartsen een nieuwe lijst met vragen verwachten.