“Mijn eerste reactie is: nergens,”, zegt Ninja Verreijt van informatieplatform Gescheiden Wonen resoluut. “Want nergens in Nederland zeggen ze van: Ben je gescheiden en heb je jonge kinderen, kom maar, hier heb je een woning.” Verreijt doelt op de ‘urgentieverklaring woningzoekende’. Met een urgentieverklaring krijgen mensen in nood voorrang bij woningcorporaties bij het zoeken naar een sociale huurwoning.

Stress

Verreijt is strijdbaar om dit probleem aan te pakken want ze heeft zelf in 2016 aan den lijve ondervonden hoe het is om zonder woning te zitten na een scheiding. Sindsdien is ze zelfs activitistisch als het aankomt op het woonprobleem na een scheiding en heeft daarvoor een speciale website opgericht: gescheidenwonen.nl. “Want het is een neerwaartse spiraal als je na een scheiding, waar je al heel veel stress van hebt, ook geen veilige, normale woonplek hebt voor jezelf en je kinderen.” Samen met Verreijt pluizen we uit waar je het beste kan wonen na een scheiding en waar het juist slecht geregeld is. We kijken daarbij in dit geval uitsluitend naar (sociale) huur.

In geen enkele gemeente is alleenstaand ouderschap een reden om urgentie te verlenen, er zijn altijd aanvullende voorwaarden. In de ene ruimte is er meer ‘ruimte’, zoals in veel gemeenten in Gelderland (Heumen, Zevenaar, Wijchen, Westervoort, Voorst, Roozendaal, Renkum, Rheden, Overbetuwe, Nijmegen, Lochem, Lingewaard, Doesburg en Zutphen), waar je urgentie kan krijgen op een woning als je 50% van de dagelijkse zorg voor de kinderen draagt.

In de meeste gemeenten is het een stuk strenger. In Zoeterwoude moet je aantonen dat je moeite hebt met het betalen van woonlasten. In Someren, Laarbeek, Heeze-Leende en Cranendonk moet er echt sprake zijn van dreigende dakloosheid.

In Limburg moet je geluk hebben

In grote delen van Limburg doen ze niet aan urgentieverklaringen, maar het voordeel daar is weer dat ze veel minder lang wachtlijsten hebben voor sociale huurwoningen. In veel Limburgse gemeenten doen ze aan loting of ‘wie het eerste komt wie het eerste maalt’. Oftewel, geluk moet je aan je zijde hebben in Limburg. Maar, sinds kort hebben ze in sommige Limburgse gemeenten, zoals Venray, zogenoemde Kompaswoningen. Dat is een woning die gehuurd kan worden voor maximaal 2 jaar. Woordvoerder Esther Blom van ‘Wonen Limburg’ laat weten: “Het is bedoeld als een tijdelijke oplossing voor mensen die vanwege lastige privé-omstandigheden snel andere woonruimte nodig hebben, maar nog weinig inschrijftijd hebben opgebouwd. In Venray bijvoorbeeld hebben we zelfstandige studio’s in een oud verzorgingshuis. Die zijn ook geschikt voor kleine gezinnen.”

Stabiele thuisbasis

Vereijt komt zelf uit Brabant en spreekt dus uit ervaring als ze zegt dat het in deze provincie over het algemeen ‘echt slecht geregeld is’. “Ik sprak in Den Bosch laatst een wethouder hierover en die vond toch wel dat er een groot probleem is met economisch daklozen en dat ze als gemeente iets moesten doen voor die groep.”

Als we de lijst gemeenten in deze provincie nalopen stuiten we toch op een positieve uitzondering: Eindhoven. Woordvoerder Martijn van Gessel van de gemeente laat ons weten: “Wij hebben een aantal urgentiecategorieën opgenomen en één daarvan is maatschappelijke urgentie. Dit urgentietype voorziet in verschillende gevallen van echtscheiding waarbij kinderen betrokken zijn. Wij vinden het belangrijk dat iedereen een dak boven het hoofd heeft, maar voor kinderen vinden we een veilige en stabiele thuisbasis extra urgent. Daarom is voor deze groep extra aandacht in onze huisvestingsverordening. We kijken bij het beoordelen van een urgentieaanvraag onder meer naar de zorgtaak die de ouder verricht. Ook op dit thema hechten wij waarde aan het toepassen van de menselijke maat en maatwerk. De huisvestingsverordening biedt daarom ruimte om te kijken naar individuele casuïstiek. De hardheidsclausule die geldt voor zeer schrijnende gevallen die niet passen binnen de regels van de verordening, is daar ook een voorbeeld van.”

In Zeeland zou je wel eens op de goeie plek kunnen wonen als je gaat scheiden, want de wachtlijsten voor een woning zijn hier relatief kort en ze werken met een urgentieregeling voor gescheiden ouders. In Borssele bijvoorbeeld hebben ze én urgentie én is de wachttijd maar gemiddeld een jaar en een maand. Op Schouwen-Duiveland hebben ze ‘doorschuifappartementen’ voor mensen die snel een woning nodig hebben.

Wachttijd van 16 jaar

In de Randstad is het woningtekort het grootst en zijn de wachtlijsten voor sociale huur het langst. Ouder-Amstel spant de kroon met maar liefst een wachttijd van gemiddeld 16 jaar. Of je in deze gemeente urgentie krijgt na een scheiding is onduidelijk. Wel krijg je een urgentie-verklaring bij levensontwrichtende situaties, dus als kinderen nergens terecht kunnen en anders op straat komen te staan. In verschillende andere gemeenten in Noord-Holland kan een scheiding met jonge kinderen reden geven tot urgentie: Opmeer, Hoorn, Enkhuizen, Drechterland en Koggenland. Vereijt vult aan: “Maar het ligt vaak toch echt genuanceerder, want zodra een kind bij één van de ouders terecht kan, wordt er vaak al geen urgentie meer gegeven”, zegt Vereijt.

Voordeel van de Randstad is, en dat geldt ook voor sommige plekken in het oosten van het land, dat daar verschillende concepten zijn ontwikkeld waar ouders na een scheiding terecht kunnen: Parentshouses, Divorcehousing en Welkom (een woonzorgconcept). Bij Parentshouses hebben ze kleine gezinswoningen waar drie gescheiden ouders met kinderen tijdelijk kunnen wonen, maximaal 2 jaar. Momenteel zijn er 50 units in 21 huizen verspreid over Nederland. Divorcehousing is grootschaliger. Die gaan dit jaar naar 700 units.

Nood is hoog

“Als je in Lisse of in Ede woont, zit je best goed”, vertelt Verreijt. “Want daar heb je verschillende van dit soort concepten.” Zij ziet dat gemeenten in het begin veel weerstand hadden tegen dit soort concepten, maar dat gemeenten als Lisse, Den Haag en Oegstgeest zelfs nu meewerken in het vinden van panden hiervoor. “Dat geeft wel aan dat de nood hoog is. Maar dit soort initiatieven ontstaan ook omdat de gemeentes het laten liggen. Die kunnen het niet aan, de combinatie van grootschalig woningtekort en steeds meer mensen die uit elkaar gaan.”

Dat wordt ook wel duidelijk als we in contact komen met woordvoerder Marieke van Leeuwen van gemeente Hoorn. Zij mailt: “Het aantal mensen dat een beroep doet op de maatschappelijke opvang is fors toegenomen. Probleem bij de gemeente is, dat als ze iedereen urgentie verlenen, uiteindelijk niemand meer aan bod komt. Geen enkele gemeentebestuurder wil dat ouders met kinderen geen dak boven hun hoofd hebben. Vaak worden er dan ad hoc-oplossingen gevonden voor schrijnende situaties. Ook al zijn die nooit wat je het liefst wil voor ouders en kinderen. Maar gemeente staan hier met hun rug tegen de muur.”

Hoop op betere tijden

Volgens woordvoerder Van Leeuwen van gemeente Hoorn heeft het Rijk de afgelopen jaren zijn verantwoordelijkheid en betrokkenheid bij de woningbouw ‘volledig laten lopen’. “Er is ook nog eens fors bezuinigd op de woningbouwcorporaties zelf (via verhuurdersheffing), waardoor corporaties jarenlang te weinig sociale huurwoningen hebben kunnen bouwen. Vanaf 2023 is die bezuiniging eindelijk van de baan. Hopelijk ontstaat dan weer hoop op betere tijden.”