Sinds een aantal jaar zit de inmiddels 95-jarige moeder van Ria in een verpleeghuis in het oosten van het land. Corrie heeft dementie en omdat het thuis niet meer gaat, verhuist ze enkele jaren geleden naar het verpleeghuis. Sinds een jaar woont ze daar op een gesloten afdeling. Het liefst blijft Corrie op haar eigen kamer en maakt ansichtkaartjes, vertelt dochter Ria. “Het is het enige wat ze nog doet eigenlijk. Afgelopen zondag kwam ik er en dan ontroert het me als ik haar zie knippen en ze me trots al haar kaarten laat zien. Dan denk ik: “Wat fijn dat ze zo lekker bezig is, dat ze dat zelf heeft opgepakt.”

Geen eten, geen toetje

Er gaan ook dagen voorbij dat Corrie minder actief is. “Dan krijgt ze eten, komt er verzorging, gaat ze naar de wc en komt er weer eten. En ze zit een beetje in haar stoel. Dat is dan haar leven.” De dementie zorgt bij Corrie ook voor frustraties. “Ik zie ook steeds vaker haar onmacht, dat ze niet gehoord wordt of dat ze niet op een goeie manier kan vertellen wat haar dwarszit. Ze kan zich soms gewoon niet meer goed uitdrukken. En dan kan ze daardoor ook gaan schreeuwen of boos worden, gewoon omdat ze niet weet hoe ze het anders moet oplossen.”

‘Sorry’ zeggen

En dat gebeurt een maand geleden als Corrie zich niet zo lekker voelt en geen zin heeft om te eten. Of in ieder geval geen trek heeft in de hoofdmaaltijd, het toetje lijkt haar als zoetekauw dan weer wél lekker. Maar de verzorging besluit dat ze nu ook geen toetje krijgt. Uit frustratie gooit Corrie met haar bestek.

Ria komt kort na het voorval in het verpleeghuis op visite bij haar moeder en treft haar een beetje angstig op haar kamer aan. “Ik voelde dat er iets was gebeurd, maar mijn moeder kon het mij niet goed uitleggen.” Toen de verzorgster binnenkwam, werd het Ria duidelijk. “Ze zei tegen mijn moeder dat ze ‘sorry’ moest zeggen omdat ze niet wilde eten en met haar bestek had gegooid en dat dat de reden was waarom ze nu ook op haar kamer zat. Ik vond dat eigenlijk wel heel heftig. Zeker toen mijn moeder zachtjes zei: ‘Als ik vroeger ziek was kreeg ik altijd wél een toetje.’”

Honderden reacties

Had het voorval niet voorkomen kunnen worden? En is dit nu een adequate reactie van een zorgverlener op een 95-jarige vrouw met dementie, vraagt Ria zich af. Ze lucht haar hart op sociale media over het toetjesincident en dat doet behoorlijk wat stof opwaaien. Het bericht wordt zo’n 150.000 keer bekeken en er staan honderden reacties onder. “Ik schrok wel een beetje van het aantal reacties.” Veel mensen lijken zich in haar verhaal te herkennen in andere verpleeghuizen of zijn verontwaardigd over de aanpak van deze zorgverlener. “Toen dacht ik wel: ‘Ja, er is hier wel iets aan de hand.’”

‘Goed leven oudere centraal’

Ria neemt contact op met het verpleeghuis. Ze vindt dat ook lastig, vooral omdat ze ziet met welke uitdagingen de zorg te maken heeft. “Er zijn medewerkers die het heel goed doen. Ze doen hun stinkende best en hebben het druk, maar ik zie ook door ziekte veel wisselende gezichten en weinig continuïteit. En ik vraag me dan wel af of ze mijn moeder wel echt kunnen leren kennen.” Bovendien hebben de bewoners op zo’n gesloten afdeling vaak wel een complexe zorgvraag. “Er zitten acht verschillende mensen, dan moet je toch wel veel kennis hebben om goed aan te sluiten bij al die mensen. En is daar in de hectiek van alledag wel echt tijd voor?”

Ze pleit er daarom zelf voor om ‘het netwerk van de bewoners’ veel meer in te zetten om de zorgmedewerkers te ontlasten. “Mijn moeder had een kring van vijftig mensen om haar heen, maar die taaien steeds meer af nu ze in het verpleeghuis zit. Je zou daar elkaar veel meer in kunnen ondersteunen en daar als verpleeghuis ook veel meer gebruik van kunnen maken. Nu houden ze dat vaak intern en werken met hun eigen vrijwilligers.”

Het verpleeghuis zelf laat in een reactie aan ons weten dat ze op de hoogte zijn van het voorval en ze ‘een goed leven voor de oudere centraal’ stellen. Er is volgens hen naar aanleiding van het toetjesincident ‘snel en intensief contact geweest tussen de naasten van de bewoonster, de betrokken collega en de leidinggevende’ en bovendien gewerkt aan ‘vertrouwen en verbinding tussen bewoner, familie en medewerker.’

Het hele incident heeft volgens het verpleeghuis echter niets te maken met de vragen die wij in het onderzoek Dementiezorg onder druk stellen over uitdagingen van de (toekomstige) dementiezorg. En de vraag of er voldoende kennis, kunde en tijd is om om te gaan met de groeiende groep steeds complexere wordende bewoners met dementie.

‘Mijn moeder zit er nu’

Ria is blij dat het verpleeghuis haar bezorgdheid serieus heeft genomen en het goed heeft opgepakt. “Ik zie ook wel dat ze hun best doen. Ze zeggen: ‘We zijn bezig met trainingen en programma’s om medewerkers bij te scholen’. En dat is natuurlijk allemaal goed en fijn, maar ik denk dan wel: ‘Mijn moeder zit er nu’. En dit heb ik toevallig meegekregen, maar er zijn ook dagen dat ik er niet ben. Als ik nu soms bij haar kom en ze is wat onrustig, dan denk ik toch: ‘Is er niet weer een akkefietje geweest?’”