Ik spreek al een aantal weken voor ons onderzoek Wilde natuur in Nederland bijna dagelijks met voor- en tegenstanders van de Oostvaardersplassen. ’Een mislukt en ziek experiment,’ noemt de één het natuurgebied. De ander vindt juist het afschieten van herten desastreus. ’Gezonde dieren gaan er aan en kuddes worden ontwricht,' mailt een dierenbeschermer mij. Het is een groeiend conflict: wat is nog natuur én wie bepaalt dat? Welk dierenleed is acceptabel en welke rol hebben wij als mens daarin? En deze discussie speelt niet alleen in de Oostvaardersplassen. Ik word namelijk getipt over de bever.

Probleembevers

Vijftien jaar geleden is de bever door een dierenbeschermingsorganisatie uitgezet in Limburg. Maar inmiddels is het beestje zó succesvol dat er sprake is van overlast en de veiligheid van dijken is in het geding. De bever is een zwaar beschermde diersoort. Maar nu het aantal ‘probleembevers’ zich vermenigvuldigd heeft en zich een weg graaft op plekken waar de mens het niet wil, heeft de provincie Limburg besloten dat ook de bever mag worden afgeschoten.

Bever heeft geen natuurlijke vijand

Inmiddels zijn al vijftien bevers via afschot gedood door het waterschap Limburg. Ik bel met woordvoerder Sylvia van Nispen. ‘Laat ik voorop stellen dat het goed is dat de bever zich thuisvoelt in Limburg. Dat betekent namelijk dat ons watersysteem gezond is. Het dier zorgt voor vernatting van een gebied door dammen te bouwen. Zo wordt op een natuurlijke manier het waterpeil verhoogd,’ maar stelt van Nispen, ‘de bever heeft geen natuurlijke vijand. En wij zijn ook verantwoordelijk voor de waterveiligheid in Limburg.’

Hoe ingrijpen?

Want er komen steeds meer bevers. De populatie bestaat naar schatting inmiddels uit 1000 dieren. Het beestje vestigt zich nu dus ook op plekken waar het waterschap ze niet wil hebben. ‘Soms zitten ze vlakbij een dijk. Of graven ze zich onder een weg door. We hebben zelfs al eens gehad dat een tractor wegzakte door alle gangen,’ vertelt de woordvoerder van het waterschap. Het probleem was dat niemand voorzien had dat het tot voor kort zeldzame dier, ooit een probleem zou worden. Er lag dus tot vorig jaar ook geen beheerplan klaar voor de manier waarop er ingegrepen mocht worden.

Ernstige overlast

In overleg met het waterschap en andere organisaties als Rijkswaterstaat en de faunabeheerdeenheid heeft de provincie Limburg een zogenaamde ‘escalatieladder’ ontwikkeld. ‘We monitoren de dieren. En kunnen naar gelang de hoeveelheid overlast die ze veroorzaken ingrijpen. Door bijvoorbeeld een dam af te breken, in de hoop dat het dier vertrekt.’ Ook heeft de provincie Limburg geprobeerd om de bever te verhuizen naar andere provincies maar die willen het dier niet hebben. Alleen bij ernstige overlast of grote risico’s mogen de bevers gedood worden. ‘We hebben ook gekeken naar hoe we dat het beste kunnen doen. Door ze bijvoorbeeld te vangen en een spuitje te geven. Maar ook dit levert teveel stress op. Met een kogel doden is het minst belastend voor het dier,' aldus van Nispen.

Grens aan de natuur

Het heeft iets tegenstrijdigs. Aan de ene kant doen dierenliefhebbers en natuurbeschermers hun best om een diersoort weer te herintroduceren in het landschap. Maar als het dier aan de andere kant té succesvol blijkt, grijpen we als mens keihard in met het geweer. Van Nispen begrijpt de kritiek maar er is volgens haar een grens aan de natuur. ‘Alleen al aan het in de gaten houden van de bevers en het beheren van de dammen zijn we jaarlijks 600.000 euro kwijt aan kosten. Dat is behoorlijk veel geld. Wij vinden de kosten inmiddels erg hoog. Er is natuurlijk een grens aan wat je van een waterschap mag verwachten. Onze belangrijkste taak is het water beheren, niet de bever.’