‘Bij wetenschap hoort discussie. Maar er zijn ook dingen waar je geen discussie over hoeft te hebben. Over zwaartekracht hoef je geen discussie te hebben. En je hoeft ook geen discussie te hebben over dat hout CO2 opneemt en we dus meer bos nodig hebben.’

Bomen zijn belangrijk volgens Louise Vet. Ik bel met haar voor ons onderzoek naar bomenkap. Vet zet zich in voor méér bos. Beleidsmatig ziet ze dat daar nog niet altijd genoeg aan gedaan wordt: ‘We zien in Nederland bijvoorbeeld dat boeren alleen subsidie uit de EU ontvangen voor het land dat ze voor productie (van voedsel, red.) gebruiken. Daarom verdwijnt er heel veel van ons herkenbare coulisselandschap (weilanden afgewisseld met bomenrijen en houtwallen, red.): boeren halen bomen en struiken rondom hun weilanden massaal weg. Die regel is een landelijke invulling, in andere landen krijgen boeren wel geld voor het land waar landschapselementen op staan. Dat dit in Nederland niet zo is, is heel erg zonde van alle biodiversiteit die hiermee verdwijnt. Ik heb voorgesteld aan minister Schouten om deze regel dit jaar nog te veranderen,’ aldus Vet.

Maar het meeste bos in Nederland verdwijnt omdat het wordt ingewisseld voor andere soorten natuur, zoals heide, om zo de biodiversiteit te vergroten. Hoe denkt Vet daarover? ‘We tuinieren een hoop af hier in Nederland, laten we eerlijk zijn. Maar andere natuur dan bos kan een belangrijke reden hebben en erg functioneel zijn voor de status van onze natuur, ook al moet men altijd kritisch zijn over of het echt nodig is. En ik vind dat er compensatie moet komen door aanplant elders.’

‘Geen monocultuur’

Alleen dat compenseren gebeurt vaak juist niet. Wanneer je kapt voor een betere biodiversiteit vervalt die herplantplicht die normaal geldt voor elke boom die je weghaalt. Deze uitzondering op de wet is de grootste reden dat het totale bosareaal in ons land afneemt. Een slechte zaak volgens Vet. ‘We moeten meer planten dan kappen. En we moeten veel creatiever gaan nadenken over waar dat kan. Er mag wat mij betreft geen kinderspeelplaats meer komen zonder bomen. Ik liep vanmiddag over het stationsplein in Utrecht. Waarom is dat geen bos? Denk out-of-the-box!’

Maar als ecoloog ziet Vet ook een gevaar. ‘In de Verenigde Staten zie je dat er na kap van een biodivers bos veel eenzijdig bos wordt aangeplant dat als enige functie het snel opslaan van veel CO2 heeft. Maar als we een monocultuur neerzetten is dat qua biodiversiteit een heel slecht plan. Biodiversiteit moet hand in hand gaan met de CO2-functie van het bos.’

Bos als biomassa

Vet maakt zich nog ergens zorgen over: het gebruik van biomassa voor het opwekken van energie. Ze is hier een prominent tegenstander van. Samen met andere KNAW-leden Martijn Katan (hoogleraar voedingsleer) en Ruby Rabbinge (hoogleraar duurzame ontwikkeling en voedselzekerheid) pleit ze al jaren voor het stoppen met bio-energie. Omdat het meer CO2 uitstoot dan kolen en gas, maar ook omdat Vet als ecoloog zich zorgen maakt over de hoeveelheid natuurlijk materiaal dat verloren gaat door het te verbranden.

‘In Nederland wordt gezegd dat er geen bomen gekapt worden om er biomassa voor energie van te maken. Alleen hout dat overblijft en geen andere functie heeft zou worden gebruikt. Maar ik ben sowieso tegen het betitelen van resthout als ‘afval’. Alle takken en omgevallen bomen die op de grond liggen zie ik als ecoloog niet als vuilnis. Het is onderdeel van de biologische cyclus. Rottend hout heeft een functie.’

‘Kleuterschoolopstel’

Maar de oproep van Vet en haar KNAW-collega’s levert ook veel kritiek op van andere wetenschappers. Het wordt zelfs een ‘kleuterschoolopstel’ genoemd, voornamelijk omdat Vet, Katan en Rabbinge als wetenschappers niet gespecialiseerd zijn in energie. Vet reageert daarop: ‘Naar biomassa voor energieopwekking wordt te eenzijdig gekeken. Mij wordt vaak verweten dat juist ik met een eenzijdige wetenschappelijke blik kijk. Maar we hebben het hier over biomassa, de biologische cyclus en landgebruik en niet alleen over energie. En wat weten de energiedeskundigen daar dan van? We hebben een integrale benadering nodig. Het is essentieel dat ik als ecoloog mij ook in de discussie meng. Dat ik zeg: hout is geen efficiënte energiedrager, verbranding produceert juist veel CO2 en resthout is geen afval, want heel veel biodiversiteit is afhankelijk van dood hout.’