Wanneer je problematische schulden hebt, kan een kantonrechter je onder bewind stellen. Je komt dan bij een beschermingsbewindvoerder terecht die jouw financiële administratie overneemt en ervoor zorgt dat primaire levensbehoeftes als huur en zorgverzekering worden betaald. Wekelijks krijg je een bedrag, ook wel leefgeld genoemd, waarmee je bijvoorbeeld boodschappen kan betalen. Als je recht hebt op toeslagen, zorgt de beschermingsbewindvoerder ervoor dat je die toeslagen ook krijgt. Voor het gemak spreken we in de rest van het artikel over bewindvoerders in plaats van beschermingsbewindvoerders.

Stijging bewindvoerders

In Nederland werken ruim 1.800 bewindvoerders. Zij beheren de financiële administratie van ruim 254.000 mensen. Een deel van deze mensen is bijvoorbeeld verstandelijke beperkt of dement waardoor ze niet meer in staat zijn zelf hun financiën te overzien. Sinds 2014 kan iemand met problematische schulden ook terecht bij een bewindvoerder. In 2018 waren er ruim 62.000 zuivere schuldenbewinden. In datzelfde jaar werd voor zo’n 4.300 mensen het schuldenbewind beëindigd en kwamen er ruim 11.000 nieuwe schuldenbewinden bij. Per saldo kwamen er dus bijna 7.000 schuldenbewinden bij.

Het is dan ook geen verrassing dat ook het aantal bewindvoerders is toegenomen. Wie bewindvoerder wil worden, moet een toelatingsverzoek indienen bij het Landelijk Kwaliteitsbureau Curatoren, Bewindvoerders en Mentoren (LKB). Volgens het LKB is er een stijging zichtbaar in het aantal bewindvoerders. In 2018 kregen zij 200 nieuwe toelatingsverzoeken.

Eisen voor de kwaliteit

Het LKB bestaat sinds 2016 en bepaalt aan de hand van de wettelijke kwaliteitseisen of iemand curator, mentor of bewindvoerder mag worden. Zo moet een bewindvoerder minstens een passend hbo-diploma hebben, zoals rechten of accountancy. Anders eisen zijn dat de bewindvoerder bijvoorbeeld minstens vier werkdagen per week telefonisch bereikbaar moet zijn voor zijn cliënten, een waarnemer heeft en jaarlijks een bijscholingsactiviteit moet volgen.

Overigens kan iemand met een lagere opleiding ook bewindvoerder worden. Hij moet dan wel beginnen als assistent-bewindvoerder. Een assistent-bewindvoerder moet minstens een havo-, vwo- of passend mbo4-diploma hebben. Als hij minstens 2 jaar werkervaring heeft opgedaan bij een bewindvoerderskantoor kan hij doorgroeien naar bewindvoerder.

Het LKB bepaalt niet alleen wie wordt toegelaten als bewindvoerder, maar ook wie zich zo mag blijven noemen. Alle bewindvoerders worden daartoe jaarlijks gecontroleerd. De bewindvoerder moet daarvoor zelf een zogenoemd handhavingsverzoek indienen en daarbij jaarlijks een audit, uitgevoerd door een accountant, kunnen overleggen. Het LKB controleert dan of hij nog steeds aan de wettelijke kwaliteitseisen voldoet. Doet hij dit niet, dan kan het zijn dat hij ook niet meer wordt benoemd door de kantonrechter en zal hij dus geen nieuwe cliënten krijgen. Het LKB voert een formele toets uit aan de wettelijke kwaliteitseisen. Het is aan de kantonrechter om te bepalen of een bewindvoerder benoemd wordt in individuele zaken. Het oordeel van het LKB kan worden vergeleken met een ‘niet-bindend advies’ aan de kantonrechters.

Brancheverenigingen

Het LKB is daarnaast een aanspreekpunt voor de brancheverenigingen voor bewindvoerders, waarvan er maar liefst vijf zijn. Voor de oprichting van het LKB, hadden de brancheverenigingen de taak om te controleren of de bewindvoerders aan de kwaliteitseisen voldeden. Tegenwoordig stellen de meesten een aantal extra eisen aan hun bewindvoerders om lid te kunnen worden van de branchevereniging. Zo eist de Nederlandse Branchevereniging voor Professionele Bewindvoerders dat hun leden onder andere gebruikmaken van bepaalde bewindvoerderssoftware waarin de dossiers van de cliënten worden opgenomen. Een van de eisen van de Vereniging Wettelijke Vertegenwoordigers is dat hun bewindvoerders maar een maximum aantal cliënten mogen hebben.

Voor de meeste brancheverenigingen geldt dus dat een lidmaatschap betekent dat de bewindvoerder aan meer eisen voldoet dan wettelijk aan hem worden gesteld. Het Gelders bewindvoerderskantoor dat in opspraak raakte, was ook aangesloten bij een branchevereniging en had daar zelfs kwaliteitscertificaten van op haar website staan. Volgens de desbetreffende branchevereniging had het bewindvoerderskantoor de benodigde documenten het afgelopen jaar niet op orde waardoor het al geen lid meer was. De branchevereniging stelt, zonder succes, getracht te hebben het kantoor te bereiken met het verzoek de certificaten van de website te verwijderen. De website van het kantoor is inmiddels offline.

De brancheverenigingen stellen dat er geen beroepsgroep zo goed wordt gecontroleerd als de bewindvoerders. Het heeft niet kunnen voorkomen dat een Gelderse bewindvoerder tientallen cliënten kon duperen. Één van die cliënten, Petra, vertelde ons eerder dat haar zorgverzekering 10 maanden lang niet betaald is door de bewindvoerder. Lees hier haar verhaal: