We leggen vier claims over zaadolie voor aan emeritus-hoogleraar voedingsleer Martijn Katan en voedingswetenschapper Coen Dros. Zaadolie is plantaardige olie en wordt gemaakt uit de zaden van planten zoals zonnebloemen, koolzaad, soja of maïs. Veel mensen gebruiken het om te koken, maar het zit ook in bewerkte voedingsmiddelen zoals margarine, frituurvet, sauzen en snacks.

Zaadolie bevat te veel Omega-6 en dat zorgt voor ontstekingen

Volgens voedingswetenschapper Dros klopt het niet dat zaadolie ontstekingen in het lichaam veroorzaakt. “Het klopt dat plantaardige oliën veel Omega-6 vetzuren bevatten,’’ zegt Dros. ‘’Maar de claim dat die vetzuren in je lichaam worden omgezet in stoffen die ontstekingen veroorzaken, klopt niet. Onderzoek bij mensen laat zien dat dat niet gebeurt.’’

Dros benadrukt verder dat ontstekingen op zichzelf geen probleem zijn. “Als je lichaam schade heeft of je immuunsysteem wordt aangevallen, is een ontsteking juist een gezonde reactie om de verdediging aan te sturen.” Pas als die reactie niet meer afneemt, bijvoorbeeld door een en auto-immuunziekte of een ongezonde leefstijl, kan dat schadelijk worden. “Maar zo’n ontsteking wordt vaak onterecht gekoppeld aan het gebruik van zaadolie,”, zegt hij. “Dat verband is er helemaal niet. We hebben dat in tientallen experimenten getest en telkens blijkt: die claim klopt niet.”

Zaadolie is bewerkt en daarom ongezond

Sommige mensen wantrouwen zaadolie, omdat die als minder natuurlijk wordt gezien en kunstmatig bewerkt is. Ze kiezen dan bijvoorbeeld voor oliën als extra vierge olijfolie of lijnzaadolie, die ze beschouwen als natuurlijker en minder bewerkt. Volgens Dros komt dat voort uit de overtuiging dat alles wat uit de natuur komt goed is, en alles wat door mensen is gemaakt slecht. “Het klopt dat sommige goedkopere oliën, zoals zonnebloemolie, industrieel worden bewerkt om geur en kleur te neutraliseren”, zegt hij. “Maar in Nederland zijn er strenge regels: de chemische stoffen die daarvoor worden gebruikt, moeten volledig worden verwijderd voordat het product in de winkel ligt.’’

Volgens Dros maakt die bewerking de olie dus niet ongezond. “Wel gaan er tijdens het proces vitamines en andere gunstige stoffen verloren. Maar dat betekent niet dat het automatisch slecht voor je is.”

Bakken in zaadolie veroorzaakt oxidatie en dat is slecht voor je

Oxidatie is een chemische reactie waarbij een stof reageert met zuurstof. “Veertig jaar geleden dachten we dat oxidatie de oorzaak was van veel ziektes,” zegt emeritus-hoogleraar voedingsleer Katan. “Ik heb er zelf onderzoek naar gedaan. Maar uit grote studies bleek dat het remmen van oxidatie geen enkel verschil maakt.” Bij langdurig en herhaald verhitten, zoals bij olie die dagenlang in een frituurpan op 180 graden staat, ontstaan er wel stoffen die smerig ruiken en smaken. “Als je die in grote hoeveelheden aan ratten geeft, zie je soms tekenen van schade. Maar bij mensen heeft dat geen effect.” Hij benadrukt wel dat het verstandig is om je frituurolie regelmatig te verversen.

Bakken in rundvet is gezonder

Online delen mensen ook dat ze zaadolie vervangen door rundvet omdat dit gezonder zou zijn. Ook de Amerikaanse minister van Volksgezondheid, Robert F. Kennedy Jr., roept op om ‘zoals vanouds’ weer te bakken met rundvet. Volgens Katan klopt het echter niet dat rundvet gezonder is dan zaadolie. Rundvet is een verzadigd vet dat het cholesterol verhoogt en daarmee het risico op een hartinfarct vergroot, legt Katan uit. ‘’Zaadolie bevat daarentegen juist vitamine E, terwijl dit in dierlijke vetten volledig ontbreekt. Dat betekent niet dat je meteen in gevaar bent als je een patatje eet dat in rundvet is gebakken. Maar wie gezond wil eten, kan dierlijke vetten als rundvet beter vermijden.’’

Waar komt de angst voor zaadoliën vandaan?

Volgens Martijn Katan komen de negatieve beweringen over zaadoliën deels van mensen die denken een verborgen waarheid te hebben ontdekt, maar vooral van industrieën met grote belangen. “Er zijn ook industrieën voor wie het heel belangrijk is om de gezondheidsvoordelen van onverzadigde vetten uit plantaardige oliën te ondermijnen, zoals de zuivel-, palmolie- en vleesindustrie. Daar wordt veel tijd en geld en moeite in gestoken", aldus Katan.

Kijk de nieuwe aflevering van Pointer Checkt op het YouTube-kanaal van NPO3.